بررسی نقش حفاظتی نیتریک اکسید در کاهش آثار سمیت آرسنیک اسید در اندام هوایی و ریشه گیاه ریحان سبز (Ocimum basilicum L.)

نیتریک اکسید (NO) رادیکال آزاد بسیار فعال با طیف وسیعی از آثار فیزیولوژیک در گیاهان است. در پژوهش حاضر، آثار سدیم نیترو پروساید (SNP) به عنوان رها کننده نیتریک اکسید، بر سمیت ناشی از فلز سنگین آرسنیک در دو بخش هوایی و زمینی گیاه ریحان بررسی شد. پیش تیمار گیاهچه ها با غلظت های صفر و 150 میکرومولار سدیم نیترو پروساید در محلول غذایی هوگلند انجام شد. سپس، نمونه ها با غلظت های مختلف آرسنیک (صفر، 150 و 300 میکرومولار) تیمار شدند. تیمار آرسنیک به ویژه در غلظت بالای آن باعث تجمع معنی دار پراکسید هیدروژن (H2O2)، افزایش معنی دار پراکسیداسیون لیپیدها، نشت یونی غشا و کاهش رشد و بیوماس در برگ و ریشه گیاه شد. استفاده از پیش تیمار نیتریک اکسید پیش از آرسنیک میزان نشت یونی و پراکسیداسیون لیپیدها را کاهش داده، به افزایش پرولین، قندها و آمینو اسیدهای آزاد برگ و ریشه منجر شد. به طور کلی، نتایج نشان داد که آثار سمیت آرسنیک اسید در ریشه گیاه ریحان بسیار شدیدتر از اندام های هوایی گیاه است و نیتریک اکسید احتمالا از طریق افزایش ترکیبات پشتیبان به ویژه محافظت کننده های اسمزی از جمله پرولین، آمینو اسیدهای آزاد و قندهای محلول آستانه تحمل گیاه ریحان در برابر آرسنیک اسید را افزایش داده است. علاوه بر این، از داده های حاصل از سنجش آرسنیک در بخش های مختلف گیاه چنین بر می آید که پیش تیمار SNP باعث کاهش انتقال آرسنیک از ریشه به اندام های هوایی ریحان شده است و این کاهش به علت مصارف تغذیه ای اندام های هوایی ریحان توسط انسان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.