ارزیابی روش های تولید برنج در استان گیلان با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

جهت بررسی و انتخاب بهترین روش تولید برنج در استان گیلان، از بین روش های سنتی، نیمه مکانیزه و مکانیزه از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. بدین منظور از داده های بدست آمده از 25 کارشناس بخش کشاورزی و 18 کشاورز پیشرو استان گیلان در سال زراعی 1391 استفاده شد. در این روش ارزیابی، پنج معیار اصلی در نظر گرفته شد که شامل: 1- معیار زراعی 2- معیار مدیریت مصرف انرژی 3- معیار اقتصادی 4- معیار اجتماعی 5- معیار ارگونومیکی (آلودگی محیطی و راحتی کار در کشت) بودند. اساس کار این روش تعیین میزان اهمیت و رتبه بندی معیارهای موثر در انتخاب بهترین روش تولید برنج از طریق تخصیص وزن نسبی به معیارها با توجه به نظرهای ارایه شده در پرسش نامه ها بود. با استفاده از نرم افزار (Expert Choice) تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل این بررسی با روش AHP نشان داد که در بین معیارهای مورد بررسی معیار ارگونومیکی بیشترین و معیار انرژی مصرفی کمترین اهمیت را برای کارشناسان و کشاورزان در بخش زراعت برنج دارد. در بین سیستم های های تولید برنج، روش مکانیزه با میانگین وزنی 347/0، مناسب ترین روش تولید برنج است و روش نیمه مکانیزه با میانگین وزنی 329/0 و روش سنتی با میانگین وزنی 324/0 به ترتیب در رتبه های بعدی قرار داشتند. با این وجود نتایج بدست آمده نشان داد که تولید برنج به روش مکانیزه از لحاظ معیار اجتماعی نسبت به دیگر روش ها از مقبولیت کمتری بین کشاورزان برخوردار است. این موضوع بیانگر این واقعیت است که تولید برنج در گیلان نیاز به همت بیشتر مسئولین دارد تا در مدیریت بهتر این روش و در صورت امکان با فرهنگ-سازی مناسب راهی برای افزایش استفاده از سیستم های مکانیزه در نظر گرفته شود.