بررسی تنوع کاریولوژیکی چند اکوتیپ گیاه دارویی ماریتیغال Silybum marianum L. در ایران

ماریتیغال (L.) S. marianum گیاهی یکساله یا دو ساله است و به راسته Asterales و تیره Asteraceae تعلق دارد. در جنوب و غرب اروپا، جنوب استرالیا، آمریکا ومنطقه مدیترانه پراکنده است. ماریتیغال به عنوان یک گیاه دارویی در درمان بیماری های کبدی و اختلالات کلیه مورد استفاده قرار می گیرد. بررسی منابع نشان می دهد که تا کنون بررسی های اندکی در مورد سیتو‍ژنتیک این گیاه در جهان بویژه در ایران صورت گرفته است.
بدین منظور پس از جوانه زنی بذور اکوتیپ های مختلف، نوک ریشه بطول 2 الی 3 میلیمتر جدا سازی و پس از پیش تیمار با 8- هیدروکسی کینولئین با هماتوکسیلین آهن رنگ آمیزی استفاده شدند و تعداد کروموزوم، طول هر کروموزوم، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه، نسبت بازوی بلند به کوتاه شمارش یا اندازه گیری شد. علاوه بر این، تعدادی از پارامترهای آماری مورد استفاده در سنجش تقارن کاریوتیپی نیز مورد محاسبه قرار گرفتند و بر مبنای آنها متقارن ترین و نامتقارن ترین کاریوتیپ ها شناسایی گردیدند.
تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری بین اکوتیپ ها، کروموزوم ها و نیز اثر متقابل اکوتیپ x نوع کروموزوم وجود داشت. 9 اکوتیپ مورد مطالعه دیپلوئید و دارای عدد کروموزومی 17=x بودند. کاریوتیپ اکوتیپ های مورد مطالعه دارای جفت کروموزوم های متاسانتریک و ساب متاسانتریک بوده و فقط در یک جفت کروموزوم، ماهواره مشاهده شد.
با توجه به اینکه اکثر اکوتیپ های بررسی شده دارای TF بین 39 و 42 بودند و تعداد کروموزوم های متاسانتریک بین 10 و 14 از کل 17 جفت کروموزوم متغیر بود پس نتیجه گیری شد که گیاه ماریتیغال جزء گونه های کمتر تحول یافته می باشد.