بررسی سیتوژنتیکی جمعیت های صبرزرد (Aloe vera L.) در ایران

صبر زرد (Aloe vera L.) متعلق به خانواده (Liliaceae)، گیاهان بوته ای دائمی، به ندرت یکساله به ارتفاع 70 تا 90 سانتی متر است که بومی مناطق استوایی، آفریقا، ماداگاسکار و عربستان است و معمولا در مناطق جنوبی کشور از جمله استان هرمزگان و بوشهر و بلوچستان می روید. تعدادی از گونه های زینتی آن به صورت وسیعی در اروپا و آمریکا برای استفاده از برگ آن و تزئین باغ ها، پارک ها و منازل کاشته می شوند. همچنین به دلیل خواص دارویی ژل موجود در برگهای آن در تهیه داروهای گیاهی نیز از آن استفاده می گردد. با وجود کاربرد وسیع هنوز مطالعه جامعی بر روی این گیاه در ایران صورت نگرفته است.
در این تحقیق 5 جمعیت از (Aloe vera L.) و 5 جمعیت از (Baker (Aloe littoralis جمع آوری شده از مناطق مختلف ایران با استفاده از مریستم انتهایی ریشه مورد مطالعه قرار گرفتند و تعداد و ابعاد کروموزم ها در تقسیم میتوز اندازه گیری و فرمول کاریوتیپی هر جمعیت تعیین شد.
تعداد کروموزوم پایه در جمعیت ها، 7 و از نوع متاسانتریک و ساب تلوسانتریک بود. بیشترین میانگین طول کروموزوم ها مربوط به جمعیت های Aloe littoralis (72/12 میکرون) و کمترین میانگین طول کروموزوم ها مربوط به جمعیت های Aloe vera (42/10 میکرون) بود.جمعیت های مورد مطالعه بر اساس روش استیبنز از نظر کاریوتیپی نیز مورد مقایسه قرار گرفتند. جمعیت های Aloe vera در کلاس 1 و سایر جمعیت ها در کلاس 2 قرار گرفتند. فقط جمعیت شماره 8 به تنهایی در گروه 3 قرار گرفت. بنابراین جمعیت های Aloe vera نسبت به بقیه جمعیت ها متقارن تر و ابتدایی تر می باشند. فرمول کاریوتیپی جمعیت های Aloe vera بر اساس روش لوان و همکاران، ((6Sm+ 8St و جمعیت های Aloe littoralis (4Sm+ 10St) تعیین گردید.
بررسی سیتولوژیکی این نمونه ها بیانگر تفاوت جزئی در این نمونه ها نسبت به سایر نمونه ها بود.