بررسی شیوع آفلاتوکسین در نمونه های پسته فرآوری شده شهرستان رفسنجان طی سال های90 تا91 و ارتباط آن با زمان برداشت

آلودگی میوه پسته به سم آفلاتوکسین ناشی از گونه های قارچ Aspergillus یکی از مهمترین مشکلات بهداشتی در مصرف این محصول با ارزش غذایی است. یکی از روش های مهم کاهش آفلاتوکسین در توده پسته، غربال یا جداسازی میوه های پسته آلوده است. در این تحقیق پراکندگی آفلاتوکسین در پسته های فرآوری شده یک ترمینال در 3 زمان دهم شهریور، بیست و پنجم شهریور و دهم مهر ماه مورد بررسی قرار گرفت.

نمونه برداری از پسته های خشک جمع آوری شده از فاز زیرآبی که شامل پسته های نهایی، ریز و با رنگ زرد، و از فاز روآبی چرخ انجام شد. پسته های نهایی و ریز به لکه دار، بدشکل و بدون لکه، و پسته های با رنگ زرد و روآبی به لکه دار، بدشکل و با رنگ زرد تقسیم بندی شدند. آفلاتوکسین در نمونه ها با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) اندازه گیری گردید.

از نظر کلی و با استفاده از آزمون های آماری مورد استفاده (05/0= p) جهت آنالیز داده ها، حاکی از وجود تفاوت در بین انواع پسته های مورد بررسی از نظر غلظت آفلاتوکسین ها می باشد. نتایج نشان داد که وجود پسته های بدشکل و لکه دار در آلودگی یک توده پسته ارائه شده به بازار نقش مهمی دارند و دامنه غلظت آفلاتوکسین 1 B در آنها به ترتیب از 76/0 تا ng/g 6/251 و 46/1 تا ng/g 3/85در سه زمان نمونه برداری متغیر بود. در خصوص پسته های ریز مقدار آفلاتوکسین از 23/1 تا 55/241 ng/g متغیر بود، که بسته به بدشکل بودن و وجود و یا عدم وجود لکه بر روی پوست استخوانی متغیر بود. از طرف دیگر عدم وجود لکه بر روی پوست استخوانی در پسته های ریز نمی تواند دلیلی بر عدم وجود آفلاتوکسین باشد. پسته های زرد رنگ نیز یکی از منابع اصلی آلودگی دریک توده پسته بودند و بیشترین غلظت آفلاتوکسین (ng/g 5214) مربوط به آنها بود. مقایسه زمان های مختلف نمونه برداری نشان داد که بیشترین مقدارآفلاتوکسین با زمان 10 مهر ارتباط دارد. با تاخیر در زمان برداشت، مقدار آفلاتوکسین بین 2 تا 30 برابر در انواع پسته های مورد بررسی افزایش یافت.

نتایج این تحقیق می تواند در جداسازی پسته های آلوده از سالم در مرحله فرآوری و یا پس از آن در یک توده پسته مورد استفاده قرار گیرد.