جایگاه مدیریت منابع آب در توسعه کشاورزی (مطالعه موردی: دشت تبریز)

آب از ارزشمندترین منابع طبیعی است که در بخش های مختلف استفاده می شود و به منزله یکی از نهاده های اصلی تولید محصولات کشاورزی، جایگاه خاصی در توسعه پایدار کشاورزی دارد. در حال حاضر، مصارف آب به طور حقیقی بیشتر از منابع عرضه آن است و بیشترین میزان آب مصرفی نیز در بخش کشاورزی است. بنابراین هر گونه تغییر و بهبود در مدیریت آب، بر توسعه کشاورزی تاثیر خواهد گذاشت. چگونگی ارتباط بین مدیریت منابع آب و توسعه کشاورزی از اهمیت خاصی برخوردار است. این تحقیق به جایگاه مدیریت منابع آب در توسعه کشاورزی اختصاص دارد. به منظور اجتناب از کلی نگری و نیز دستیابی به نتایج دقیق و کاربردی، دشت تبریز که یکی از مناطق مهم کشاورزی استان آذربایجان شرقی است، برای بررسی انتخاب شد. همچنین برای بررسی سهم و جایگاه مدیریت منابع آب در توسعه کشاورزی از تحلیل همبستگی کانونی استفاده شد. به این منظور، ابتدا شاخص های توسعه کشاورزی و مدیریت آب شناسایی شدند. در مرحله بعد برای کاهش شاخص ها به تعداد کمتری از سازه های زیربنایی و شاخص های موثر از تحلیل عاملی استفاده شد و عامل های حاصل از این طریق به منزله ورودی در تحلیل همبستگی کانونی به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که 35/32 درصد از واریانس مجموعه شاخص های مدیریت آب با سه متغیر کانونی توسعه کشاورزی تبیین می شود. همچنین سه متغیر کانونی مدیریت آب کشاورزی قادر به بیان 32/43 درصد از واریانس مجموعه شاخص های توسعه کشاورزی هستند. نتایج نشان می دهد، هر چند بین مدیریت آب و توسعه کشاورزی ارتباطی دوطرفه وجود دارد، با توجه به اهمیت منابع آب در توسعه کشاورزی لازم است در برنامه ریزی های توسعه، شاخص های استفاده پایدار از منابع آب جدی گرفته شود.