ارزیابی خواص فیزیکی و شیمیایی سه گونه زرشک بومی ایران

زرشک ها Berberis Spp.)) یکی از گیاهان دارویی هستند که قسمت های مختلف آنها شامل ریشه، برگ، پوست و میوه از گذشته های دور در ایران به عنوان دارو استفاده می شده است. علاوه بر زرشک بی دانه (B.vulgaris) که به طور صنعتی در کشورمان کشت می شود گونه های وحشی دیگری نظیر زرشک زرافشانی (B.integerrima) و زالزالکی (B.crataegina) نیز در نقاط مختلف کشورمان به صورت خودرو رشد می کنند. دسترسی به اطلاعات علمی در رابطه با ویژگی های فیزیکی انواع زرشک جهت طراحی بهینه تجهیزات انبارداری، حمل و نقل، جداسازی، فرآوری و بسته بندی آنها ضروری به نظر می رسد. علاوه بر این کسب اطلاعات در مورد خصوصیات شیمیایی این گونه ها نیز می تواند زمینه کاربرد آنها را در صنایع غذایی و دارویی فراهم کند. لذا به منظور معرفی این گونه های بومی در این پژوهش خواص فیزیکو شیمیایی دو گونه وحشی و گونه بی دانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین طول، سطح جانبی، دانسیته توده، وزن هزاردانه و سرعت حد سه گونه اختلاف آماری معنی داری وجود داشت. میزان چربی، پروتئین، کربوهیدرات، خاکستر و فیبرخام گونه های وحشی در مقایسه با زرشک بی دانه بیشتر بود که دلیل آن را می توان به وجود هسته در گونه های وحشی نسبت داد. گونه های وحشی دارای اسیدیته بیشتر و pH و قندهای احیاکننده پایین تری بودند. پتاسیم ماده معدنی شاخص در هر سه گونه بود. گونه زالزلکی دارای بیشترین مقادیر آنتوسیانین (50/86 ± 4684/037) و بعد از آن به ترتیب گونه زرافشانی (60/81 ±998/17) و بی دانه (21/84±280/96) قرار داشتند. بین ترکیبات موجود در هسته دو گونه زرشک زرافشانی و زالزالکی نیز اختلاف آماری معنی داری وجود داشت.