آغازه و پایانه ی کلامی در درس نامه های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان

منظور از آغازه و پایانه، کلمات یا عباراتی هستند که گوینده، مکالمه ی خود را با آن ها آغاز یا تمام می کند. نمونه ی کلیشه ای آغازه، «سلام» است و عبارت «خداحافظ» نیز نمونه ای رایج از پایانه ی کلامی به شمار می آید. عبارات کلیشه ای و رایجی همچون «تولدت مبارک» یا «نوروزتان پیروز» را نیز می توان به اعتبار کارکرد واقعی شان در میان کاربران زبان، آغازه یا پایانه نامید. در این پژوهش، الگوهای آغازه و پایانه ی شش درس نامه ی آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان بررسی شده است. منابع مورد مطالعه عبارتند از: پورنامداریان (1386)، ثمره (1384)، ضرغامیان (1384)، صفارمقدم (1391)، فرزاد (2004) و شعبانی جدیدی و پرویز بروکشا (2010). یافته های تحقیق نشان می دهد درس نامه های مورد مطالعه، در استفاده از عناصر آغازه و پایانه ی کلامی، به الگوهای طبیعی و متعارف زبان توجه نکرده اند. همچنین، استفاده از صورت های خطاب رسمی، نسبت به غیررسمی بیشتر است. کاربرد آغازه ها نسبت به پایانه ها بیشتر است و بسیاری از مکالمات در پیکره ی پژوهش، ناگهان و به گونه ای مصنوعی خاتمه می یابند و در واقع قطع می شوند. محقق بر این باور است که یافته های پژوهش حاضر می تواند توجه مولفان متون آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبان را به کاستی های منابع موجود جلب کرده و اهمیت بازنگری در متون مذکور را خاطرنشان سازد.