تعیین مهم ترین اجزای عملکرد تریگونلین دانه شنبلیله (Trigonella foenum - graceum L.) بر مبنای تجزیه علیت و رگرسیون

تریگونلین دانه شنبلیله یک متابولیت دارویی بسیار ارزشمند در کاهش قند خون و کلسترول خون می باشد. تعیین مهم ترین اجزای تشکیل دهنده عملکرد دانه، درصد تریگونلین و عملکرد تریگونلین دانه در گیاه دارویی شنبلیله تحت محلول پاشی متانول و عدم کاربرد آن بود. این آزمایش بر پایه طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با دو غلظت محلول پاشی متانول (0 و 30 درصد حجمی) در چهار تکرار انجام شد. به منظور مشخص ساختن مهم ترین صفات موثر بر عملکرد دانه، درصد تریگونلین و عملکرد تریگونلین دانه شنبلیله، از روش تجزیه علیت و رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج نشان داد که در صورت عدم مصرف متانول، وزن هزار دانه و تعداد ساقه فرعی برای عملکرد دانه؛ وزن خشک کل و تعداد غلاف در بوته برای درصد تریگونلین دانه؛ عملکرد دانه و درصد تریگونلین دانه برای عملکرد تریگونلین دانه و در تیمار محلول پاشی 30 درصد حجمی متانول، تعداد بذر در غلاف، درصد روغن بذر، تعداد غلاف در بوته و ارتفاع بوته برای عملکرد دانه؛ وزن خشک برگ بوته، درصد تریگونلین اندام هوایی و میانگین قطر ژئومتریک دانه برای درصد تریگونلین دانه و عملکرد دانه، درصد تریگونلین دانه و طول غلاف بوته برای عملکرد تریگونلین دانه به طور معنی داری تغیرات مربوط به متغیرهای وابسته را توجیه کردند. تجزیه علیت نشان داد که عملکرد تریگونلین دانه به وسیله اثر مستقیم و مثبت عملکرد دانه و درصد تریگونلین دانه مهم ترین اجزای تشکیل دهنده عملکرد تریگونلین دانه شنبلیله بودند. جهت افزایش عملکرد تریگونلین دانه می توان از خصوصیات مرتبط بر عملکرد دانه (شامل وزن هزاردانه و تعداد دانه غلاف) و درصد تریگونلین دانه (شامل وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک برگ) در اصلاح گیاه دارویی شنبلیله استفاده نمود.