تبیین، تحیلیل و تعدیل (استدلال نتیجه دوگانه/ در اخلاق هنجاری و بررسی تاثیر آن در قوانین بین المللی مربوط به جنگ

خیر و شر گاه چنان بی رحمانه و تراژیک درهم تنیده اند که آدمی را با یک دوراهی اخلاقی وحشتناک روبه رو می کنند: از یک سو، بی عملی و عدم دخالت او منجر به ایذای شدیدی خواهد شد و از سوی دیگر دخالتش برای کاهش یا رفع ایذا مستلزم انجام ایذایی هرچند کوچک تر از ایذای پیشین از جانب او خواهد بود. راه حل پیامدگرایان برای چنین مواردی همواره همان اصل «بیشترین خیر برای بیشترین تعداد» است. آنها بر اساس این اصل، آدمی را در همه موارد نه تنها مجاز؛ بلکه ملزم به انجام ایذا برای کاهش کمی و کیفی سرجمع کلی آن می دانند. اما این راه حل، دست کم در قرائت حداکثرگرا از آن، با داوری های جاافتاده و شهودهای اخلاقی ما در تضاد است. از سوی دیگر، بی عملی ناپیامدگرایانه ناشی از التزام بی قید و شرط و همیشگی به پاره ای از محدودیت های مطلق و غیرقابل نقض، در مواردی که خودداری از انجام ایذایی خرد منجر به وقوع ایذایی فربه و سترگ می شود، بسیار خسارت خیز است و چندان با داوری های جاافتاده و شهودهای اخلاقی ما سازگار نیست. به همین دلیل، ناپیامدگرایان کوشیده اند در چنین مواردی، که هیچ راه گریز و شق ثالثی وجود ندارد با استفاده از «استدلال نتیجه دوگانه» دفع افسد به فاسد کنند. این مقاله، پس از معرفی آبشخور اصلی «استدلال نتیجه دوگانه» در آرای «ثامس آکوئیناس» و تبیین تقریرهای جدید آن در آرای «ژان پی یر گری یسوعی»، «جوزف منگن» و «دایره المعارف کاتولیک جدید»، می کوشد با تحلیل شروط چهارگانه آن و تدقیق و تعدیل آنها تقریری جدیدتر، دقیق تر و ساده تر از آن ارائه کند و یکی از نتایج مهم آن را در اخلاق کاربردی نشان دهد.