تعیین معیارهای زیستی نشان دهنده تنش آلودگی هوا بر درخت چنار (Platanus orientalis L.)

افزایش نیاز به انرژی به همراه رشد اقتصادی و صنعتی شدن سبب افزایش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ ایران شده است. آلودگی هوا با برهم زدن حالت پایدار سلول های در معرض آن به گیاهان آسیب وارد می سازد. در این پژوهش، معیارهای گوناگون نشان دهنده تنش آلودگی هوا در سطوح مختلف شامل بیوشیمی سلول، برگ و کل تاج در درخت چنار اندازه گیری شد و ارتباط آن ها با غلظت آلاینده های هوا شامل ازن، اکسیدهای نیتروژن، دی اکسیدگوگرد، مونواکسیدکربن و ذرات معلق بررسی شد. نتایج مطالعه نشان داد غلظت کلروفیل های آو ب در برگ چنار با افزایش غلظت ازن در هوا کاهش می یابد. در پاییز کلروفیل آو کلروفیل ب با مونواکسیدنیتروژن همبستگی معنا دار منفی (به ترتیب 69/0-=r و 72/0-=r) نشان داد. در بهار، سطح ویژه برگ با ازن و دی اکسید نیتروژن همبستگی معنا دار مثبت (05/0P<) و با مونواکسیدکربن همبستگی معنا دار منفی (01/0P<) نشان داد. هیچ یک از ضرایب همبستگی بین شفافیت تاج و آلاینده های هوا معنا دار نشد. اما نسبت مساحت تاج در تابستان با آلاینده دی اکسید نیتروژن همبستگی معنی دار (05/0P<) مثبت نشان داد. شاخص سطح ویژه برگ معیار مناسبی از تماس گیاه با آلاینده های مختلف هوا خصوصا در فصل بهار بود. علاوه بر آن، نسبت مساحت تاج بهتر از شفافیت تاج به آلودگی پاسخ داد و می تواند معیار مناسبی از تاثیر آلاینده دی اکسیدنیتروژن بر درخت چنار باشد. این شاخص به دلیل آسانی و سرعت اندازه گیری آن به وسیله دوربین عکاسی دیجیتال معمولی و نرم افزارهای پردازش تصویر موجود از پتانسیل بالایی برای کاربرد در مطالعات مربوط به آسیب انواع تنش ها بر درختان برخوردار است.