تاملی بر نگرش و شاعرانگی نیر تبریزی در منظومه «آتشکده»

شعر عاشورایی، جریانی پویا، حرکتی متعالی است که از آغاز با ادبیات آیینی، مرثیه سرایی، شکل گیری و دوام حکومت ها و از همه مهم تر با تصوف و عرفان اسلامی قرابت و آمیختگی خاصی پیدا نموده تا این که منظومه هایی عرفانی عاشورایی، از قبیل: آتشکده نیر تبریزی، زبده الاسرار صفی علی شاه اصفهانی، گنجینه الاسرار عمان سامانی و... نوشته شده و به عنوان شاهکارهایی در ادبیات دینی عرضه شده اند. میرزا محمدتقی حجه الاسلام با نگرشی عرفانی که جان مایه ادب فارسی است به شرح واقعه عاشورا که خود نیز دریایی از معارف دینی شیعیان را در بر می گیرد؛ پرداخته است. هدف در این نوشته بررسی و مطالعه اندیشه ها، تصویرگری ها و آراستگی های شعر عاشورایی نیر تبریزی در مثنوی آتشکده است. به کارگیری صور خیال و آرایه های ادبی همچون مجاز، تشبیه، استعاره، کنایه، تلمیح، براعت استهلال، اقتباس از آیات و احادیث و... شکل هنری خاصی به منظومه بخشیده است. نیر شاعر دوره بازگشت بوده و همانند هم عصرانش در مثنوی سرایی از مولانا متاثر گشته است؛ ابیات گوناگونی که در سراسر منظومه از مثنوی معنوی به شکل تضمین استفاده کرده، شاهدی بر این ادعا است. شاعر با الهام از بهار، گل، سوسن، سرو، نسرین، شمع، پروانه و دیگر عوامل طبیعی پیرامونش از قبیل خورشید، ماه آسمان، دریا، طوفان و... تصاویری متنوع و گسترده خلق کرده که باعث اعجاب مخاطب می شود.