زمین شناسی و سنگ شناسی مجموعه بازالتی سلطان میدان در رخنمون های شمال و شمال خاور شاهرود، البرز خاوری، شمال ایران

مجموعه بازالتی سلطان میدان نمایانگر مهم ترین، ستبر ترین و حجیم ترین فعالیت ماگمایی پالئوزوییک پیشین ایران است که در پهنه البرز خاوری در شمال و شمال خاور شاهرود رخنمون دارد. این مجموعه، روی سازند قلی به سن اردوویسین پایانی و در زیر سازند پادها به سن دونین پیشین قرار دارد. نشانه های میدانی بیانگر حضور بیش از 50 روانه گدازه است که به طور متناوب در محیط خشکی و زیر آبی فوران کرده اند. این مجموعه دربر دارنده یک طیف تفریقی پیوسته از بازالت، آندزیت بازالتی، تراکی بازالت و تراکی آندزیت بازالتی است که دچار درجات متوسط تا شدید دگرسانی شده است. نمودارها و داده های ژئوشیمیایی بیانگر ماهیت انتقالی تا قلیایی ماگمای اولیه، ارتباط زایشی سنگ های این مجموعه از راه فرایند تبلور تفریقی با یکدیگر، تاثیر نداشتن و یا نقش ناچیز آلایش ماگمایی در تحول آنها و تشکیل ماگمای اولیه سازنده آنها از ذوب بخشی 15 تا 17 درصدی یک منشا گوشته ای غنی شده گارنت پریدوتیتی در یک محیط کششی کافتی درون قاره ای هستند. این جایگاه، با محیط کششی کافتی حاکم بر البرز و ایران مرکزی در پالئوزوییک پیشین و به ویژه اردوویسین پسین- سیلورین در مراحل آغازین تشکیل و گسترش تتیس کهن سازگار است.