جمع آوری و بررسی اتنوبوتانی منتخبی از گیاهان خوراکی و دارویی استان کهگیلویه و بویر احمد (مطالعه موردی: مراتع دیلگان)

نظام های دانش بومی بشر در زمینه های مختلفی که همگی زاییده تلاش برای معیشت پایدار در محیط زیست اوست جلوه گر می شود. اتنوبوتانی شاخه ای از دانش بومی است که به شناخت چند جانبه نقش گیاهان یک منطقه در دانش اقوام محلی می پردازد. به عبارتی اتنوبوتانی را می توان یک روش مطالعه منظم و قاعده مند مواجه انسان و گیاه قلمداد نمود. ایران منطقه ای غنی از لحاظ فرهنگی و تنوع قومی است که دارای تنوع بی نظیری در شرایط اقلیمی و اکوسیستم های طبیعی برای پرورش گیاهان خودروی خوراکی و دارویی می باشد. با توجه به ضرورت پاسداری از این میراث طبیعی و فرهنگی، در این مطالعه به بررسی دانش بومی گیاهان مراتع عشایر نشین دیلگان در استان کهگیلویه و بویراحمد پرداخته شد.
در این تحقیق، دامنه ای از روش های جمع آوری اطلاعات به شیوه ساختارمند همچون پرسش نامه های طراحی شده تا روش های کاملا بدون ساختار همچون دیدار و گفتگوی آزاد در میان خبرگان محلی بکار گرفته شد. گفتگوها به هر دو صورت مصاحبه در محل زندگی عشایر و مصاحبه مشارکتی در محل رویشگاه گیاهان صورت پذیرفت. همزمان با مصاحبه مشارکتی، نمونه های هرباریومی از گیاهان برداشت و بر اساس منابع معتبر گیاهشناسی شناسایی گردید.
نتایج بدست آمده از این بررسی گویای آن است که عشایر مراتع دیلگان از تمامی گیاهان جمع آوری شده استفاده های متعدد خوراکی و دارویی داشتند؛ بطوریکه از 71 گونه مورد مطالعه، از 8 گونه استفاده خوراکی و تقویتی داشتند، به 7 گونه هم استفاده خوراکی و هم دارویی نسبت می دادند و برای سایر گونه ها مصارف دارویی و بهداشتی قائل بودند.
یافته های این تحقیق گواه دیگری است بر این مدعا که شرایط جغرافیایی متنوع و رویشگاه های گوناگون ایران از سویی و فرهنگ کهنسال ایرانی از سوی دیگر گنجینه ای از آفرینندگی های مردمی را در زمینه گیاهشناسی سنتی و خواص خوراکی و درمانی هر یک از گونه های گیاهی فراهم نموده است که مستند سازی آن می تواند ضمن حفظ این میراث، بستر ساز پژوهشهای متعددی باشد.