زمین شیمی گدازه های بالشی و کلینوپیروکسن موجود در آنها: افیولیت ملانژهای نایین و عشین (شمال شرقی استان اصفهان)

افیولیت های نایین و عشین در شمال شرقی استان اصفهان و در غرب خرده قاره شرق - ایران مرکزی قرار گرفته اند. گدازه های بالشی از مهمترین واحدهای تشکیل دهنده آنها با سن کرتاسه هستند. درجه ذوب بخشی کمتر پریدوتیت های گوشته در افیولیت عشین و مذاب حاصل از ذوب کلینوپیروکسن آنها موجب بازیک تر و غنی تر شدن گدازه های بالشی عشین و درجه ذوببخشی بالاتر و ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن و در نتیجه افزوده شدن سیلیس به مذاب در حال صعود موجب تشکیل مذابهای اسیدی تر (آندزیت تا بازالت آندزیتی) و تهی شده تر (از نظر عناصر کمیاب) در افیولیت نایین شده است. میزان REE نمونه های سنگ کل نایین بیشترین شباهت شیمیایی را با نمونه های IAT دارند اما نمونه های عشین ترکیب MORB را نشان می دهند. با توجه به شواهد پتروگرافی، مقدار کم نسبت Eu/Eu* در فنوکریستال های کلینوپیروکسن عشین و مقادیر محاسبه شده Kd کلینوپیروکسن و غنی شدگی عناصر نادر خاکی سنگین در ترکیب مذاب در حال تعادل با کلینوپیروکسن (به ویژه در منطقه عشین)، تبلور پلاژیوکلاز نسبت به کلینوپیروکسن در منطقه عشین نسبت به نایین تقدم و شدت بالاتری داشته و در نتیجه، مذاب در حال تعادل با کلینوپیروکسن در عشین ماهیتی شبیه ترکیب MORB و در نایین شبیه به IAT نشان می دهد. بنابراین، علی رغم مجاورت این دو مجموعه افیولیتی و برخی شباهتهای صحرایی و پتروگرافی، گدازه های بالشی این دو مجموعه افیولیتی هم از لحاظ ترکیب مذاب اولیه و هم از نظر فرآیندهای تفریق و محیط تشکیل با هم متفاوت هستند.