سن سنجی U-Pb زیرکن، ژئوشیمی ایزوتوپ های Rb-Sr و Sm-Nd و پتروژنز توده های گرانیتوئیدی منطقه اکتشافی کجه، شمال باختر فردوس: شاهدی بر ماگماتیسم کرتاسه پسین در بلوک لوت

توده های گرانیتوئیدی منطقه کجه در شمال باختر فردوس، با ترکیب دیوریت، مونزودیوریت، مونزونیت، مونزوگرانیت، سینوگرانیت و گرانیت، با ماهیت کالک آلکان و پتاسیم بالا، ویژگی های ژئوشیمیایی عناصر کمیاب و نادر خاکی مشابه زون های فرورانش متعلق به تیپ I دارند. این توده ها اغلب مربوط به سری اکسیدان بوده و تنها یک توده مربوط به سری احیایی در منطقه برون زد داشته و ویژگی هایی از تیپ S را نشان می دهد. سه نمونه از واحدهای گرانیتوئیدی منطقه به روش U-Pb زیرکن سن سنجی شده اند. از نظر سنی، توده های نفوذی منطقه متعلق به کرتاسه پسین هستند. گرانیت پورفیری با سن 3/1 ± 2/84 میلیون سال (آشکوب سانتونین) قدیمی ترین توده و بعد از آن توده بیوتیت هورنبلند مونزوگرانیت با سن 4/1 ± 8/70 میلیون سال (آشکوب کامپانین) و جوانترین آنها، توده هورنبلند کوارتز دیوریت با سن 1± 9/67 میلیون سال (آشکوب ماستریشتین) است. نسبتهای 87Sr/86Sr و 143Nd/144Nd اولیه و єNdI برای توده گرانیت پورفیری به ترتیب برابر 708080/0، 512129/0 و 81/7- است. همین نسبتها برای توده بیوتیت هورنبلند مونزوگرانیت 706125/0، 512416/0 و 55/2- و برای توده هورنبلند کوارتز دیوریت 707491/0، 512221/0 و 43/6- است. با توجه به مجموعه اطلاعات ژئوشیمیایی و ایزوتوپی، سه گروه سنگی با ویژگی های متفاوت و منشا متفاوت در منطقه قابل تمایز است. دسته اول، گرانیت پورفیری (قدیمی ترین توده) که احتمالا منشا پوسته ای داشته و دسته دوم مونزونیت ها و مونزودیوریت ها و دسته سوم دیوریت ها که احتمالا منشا گوشته ای داشته و با توجه به متفاوت بودن منشا و عمق تشکیل و جای گزینی این توده ها، نسبتهای متفاوتی از آلایش را تحمل نموده اند. توده های نفوذی منطقه در مقایسه با دیگر توده های کرتاسه پسین بلوک لوت در منطقه بزمان و گزو از میزان بالاتری i(87Sr/86Sr) برخوردار بوده و نسبت به منطقه بجستان، این میزان در سنگهای منطقه کمتر است. توده گرانیت پورفیری منطقه از نظر پتروشیمی، شباهت فراوانی به سنگهای منطقه بجستان داشته، ولی از نظر سنی حدود 10 میلیون سال قدیمی تر است. دو گروه دیگر توده های منطقه نیز از نظر ژئوشیمی و منشا به منطقه بزمان و گزو شباهت دارند، با این تفاوت که به نظر می رسد میزان آلایش بیشتری را متحمل شده اند.