تاثیر شرایط اقلیمی بر بازده و کیفیت اسانس Ziziphora clinopodioides subsp. rigida (Boiss.) Rech.f. در رویشگاه های مختلف استان همدان

یکی از گیاهان معطر و دارویی خانواده لابیاته در ایران Ziziphora clinopodioides Lam (کاکوتی کوهی) است. اسانس این گونه حاوی پولگون است و از آن به عنوان آرام بخش، مقوی معده، درمان سرماخوردگی، افسردگی، اسهال، سرفه، میگرن، تب و به عنوان ضدعفونی کننده استفاده می شود. این تحقیق با هدف شناسایی رویشگاه های گونه دارویی Ziziphora clinopodioides Lam در استان همدان و بررسی تاثیر شرایط رویشگاهی روی کمیت و کیفیت ماده موثره گونه فوق در این استان بعمل آمد. نمونه برداری از 11 منطقه رویشی این گیاه در استان همدان انجام گردید. از هر رویشگاه اندام های هوایی گیاه مورد نظر در مرحله گلدهی کامل جمع آوری شد. برای مقایسه بازده اسانس نمونه های مختلف، از آزمون دانکن استفاده شد. ترکیبات تشکیل دهنده همه اسانس ها با استفاده از دستگاه هایGC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. مقایسات نشان داد که میانگین اسانس ها در سه مرتبه اسانس گیری در سطح 01/0 و 05/0 = α به طور معنی داری با هم تفاوت دارند. با مقایسه میانگین اسانس ها مشخص شد که بیشترین بازده اسانس با میانگین 08/1% مربوط به استان همدان، شهرستان ملایر، منطقه حفاظت شده لشگردر و کمترین بازده اسانس با میانگین 31/0% مربوط به استان همدان، شهرستان رزن، و منطقه گرمک می باشد. آنالیز GCو GC/MS منجر به شناسایی 26 ترکیب در اسانس ها گردید. شناسایی ترکیب های موجود در اسانس ها نشان داد که میزان ترکیب های عمده اسانس (پولگون و 8،1-سینئول) و سایر ترکیب ها در نمونه های مختلف متفاوت است که نشان دهنده تاثیر شرایط رویشگاهی بر کیفیت اسانس است.