بررسی تطبیقی آرایه ها در مساجد جامع ورامین و نایین

چکیده:
هنرهای سنتی نظیر گچ بری، کاشی کاری و آجرکاری در معماری ایرانی خصوصا در مساجد جایگاه ویژه ای دارند. از سویی از زمان پیدایش اسلام در ایران شاهد دگرگونی گسترده در شکل، محتوا، شیوه و محل اجرای آنها می توان بود. به جهت یافتن روند این تحولات، مسجد جامع نایین به عنوان نمونه ای از مساجد نخستین دوره اسلامی با آرایه های باشکوه گچ بری و مسجد جامع ورامین از یادگارهای برجامانده پس از حمله مغولان از اولین بناهایی که کاربرد رنگ در آجرکاری های نفیس آن اتفاق افتاد، گزینش شدند تا با مقایسه تطبیقی آرایه ها و تغییرات آن گمانه زنی در مورد نقش بستر اجتماعی مذهبی در ظهور این دگرگونی ها (در بازه زمانی چهارصدساله بین قرن چهارم تا هشتم) بررسی شود. این پژوهش به روش تاریخی تحلیلی با بررسی اسناد کتابخانه ای و مطالعات میدانی به گردآوری داده ها پرداخته و پس از تحلیل و جمع بندی، به نتیجه گیری در مورد چگونگی تغییرات در شیوه اجرا (گچ بری به آجر و کاشی کاری رنگی)، محتوای شکلی معنایی (نقوش طبیعی گیاهی به اشکال هندسی پیچیده و اسلیمی)، مضمون کتیبه ها (از آیات قرآن به اسامی مقدس امامان و احادیث و ادعیه) و محل کاربرد آرایه ها (گسترش از فضای داخلی مجاور محراب به فضاهای بیرونی) اقدام کرده است. همچنین تاثیرگذاری ثبات سیاسی بر کالبد مساجد و تبدیل آن به بنایی حکومتی، نقش مغولان بر معماری مساجد (نظیر الگوبرداری فرم و آرایه های گنبد از چادرهای مغولان) و ظهور و تقویت تفکرات شیعی در آرایه های خوشنویسی جهت تاکید حکومت وقت بر مذهب رایج از اهم یافته های قابل ذکر است.
زبان:
فارسی
صفحات:
45 تا 61
لینک کوتاه:
magiran.com/p1310651 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!