مطالعه اثر پستی و بلندی و کاربری بر پیدایش، شکل های شیمیایی آهن و منگنز و کانی شناسی رس خاک های دشت غربی یاسوج

این پژوهش به منظور بررسی موقعیت پستی و بلندی و کاربری اراضی بر پیدایش، شکل های شیمیایی آهن، منگنز و کانی شناسی رس در خاک های دشت غربی یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد صورت گرفت. 9 خاکرخ بر روی یک ردیف پستی و بلندی با کاربری های شالیزار و غیرشالیزار تشریح و نمونه برداری شدند. براساس نتایج، خاک های مطالعه شده در 4 راسته آلفی سول، مالی سول، آنتی سول و اینسپتی سول رده بندی شدند. آبشویی کربنات کلسیم، انتقال فیزیکی ذرات رس، تجمع ماده آلی در سطح خاک و وجود شرایط کاهشی در خاک های شالیزاری مهم ترین فرایندهای پدوژنیک موثر در تکامل خاک های مطالعه شده هستند. نتایج نشان داد که میزان آهن و منگنز پدوژنیک (Fed و Mnd) و شاخص تبلور آهن [(Fed-Feo)/Fet] با درجه تکامل خاک رابطه مستقیم داشته و بیش ترین میزان این شاخص ها در فیزیوگرافی های دشت مرتفع و دشت دامنه ای با کاربری غیرشالیزار است. شرایط اکوییک در خاک های شالیزاری موجب افزایش ترکیبات آهن بی شکل و آلی (Feo و Mno)، نسبت های Feo/Fed و Mno/Mnd به ترتیب به میزان 2/9، 2/8، 5/0 و5/8 برابر و کاهش در مقدار Fed، Mnd و شاخص تبلور آهن به ترتیب به میزان 1/69، 1/75 و 1/96 برابر نسبت به خاک های غیرشالیزاری شده است. مطالعات کانی شناسی رس، حضور اسمکتیت، ایلیت، کلریت، ورمیکولیت، کوارتز و کائولینیت را در خاک ها نشان داد. به طورکلی با حرکت به سمت پایین شیب و یا از عمق به سطح خاک از میزان کانی های ایلیت و کلریت کاسته و بر میزان اسمکتیت افزوده شده است. تغییر شکل کانی های میکایی به اسمکتیت در خاک های غیرشالیزاری و نیز فرایند نوتشکیلی از محلول خاک مهم ترین عوامل توضیح دهنده حضور پدوژنیک این کانی در خاک های مطالعه شده هستند.