ریخت زمین ساخت، هندسه و سازوکار جوان پهنه گسلی صوفیان- شبستر، آذربایجان (ایران)

پژوهش پیش رو با هدف بررسی های ریخت زمین ساختی در پهنه گسلی صوفیان - شبستر در پهنه البرز باختری - آذربایجان (شمال باختری ایران) به انجام رسیده است. این پهنه گسلی، در دامنه جنوبی بلندی های میشو، واحدهای زمین شناختی نئوژن و کواترنری را بریده است. بر پایه مطالعه داده های حاصل از تلفیق داده رقومی توپوگرافی با مقیاس 1/25000، عکس های هوایی در مقیاس 1/20000، تصاویر ماهواره ای لندست با دقت مکانی30 متر و اندازه گیری های میدانی، بیشینه جابه جایی افقی و شاقولی تجمعی در طول پهنه گسلی صوفیان- شبستر به ترتیب 200±2500 متر (در رودخانه مشنق) و4±66 متر (در مخروط افکنه خاور روستای بنیس) برآورد شد. کمینه جابه جایی افقی و شاقولی تجمعی (در بخش باختری پهنه گسلی) به ترتیب 0/5± 9 متر (در آبراهه جابه جا شده در شمال شرفخانه) و4± 6 متر (در آبراهه شمال کوزه کنان) دیده شد. میزان جابه جایی افقی و شاقولی به ترتیب 20± 135 مترو 4±19 متر (در رودخانه شمال باختری کوزه کنان)، امکان محاسبه زاویه ریک صفحه گسل را با استفاده از محاسبات هندسی در بخش باختری این پهنه گسلی فراهم می آورد. بر پایه این محاسبه، زاویه افت لغزش روی صفحه بخش گسلی شبستر برابر با 4±11 درجه به سوی باختر است. بر پایه زاویه ریک محاسبه شده برای صفحه گسل و شواهد ریخت زمین ساختی پهنه گسل، پهنه گسلی صوفیان- شبستر دارای راستای N81E با زاویه ریک 4 تا 11 درجه به سوی باختر و سازوکار امتدادلغز راست گرد به همراه مولفه ای فشاری با شیب به سوی شمال معرفی شده است. از این رو، پهنه گسلی صوفیان- شبستر (شامل پاره گسل های صوفیان، شبستر، F1، شرفخانه (F2) و (F3) از دیدگاه نوزمین ساخت، پهنه ای جنبا به شمار می آید.