موسسات خیرخواهانه پیش برد علم در ایران و سایر کشورها

موسسات غیردولتی و موسسات خیرخواهانه پیشبرد علم نهادهایی هستند که مستقل از دولت از علم و پژوهش‌های علمی حمایت می‌کنند. این موسسات در گسترش علم و فناوری در جامعه و کمک به بسط آن در سطوحی که امکان پوشش هزینه‌های دولتی وجود ندارد، نقش بسزایی دارند. پژوهش حاضر جایگاه بنیادهای خیریه علمی در کشورهای ایران، آمریکا، آلمان، انگلستان و هندوستان از منظر توسعه علم و فناوری و نوآوری را بررسی می‌کند. این پژوهش درصدد است ضمن بررسی تطبیقی جایگاه موسسات غیردولتی و خیرخواهانه پیشبرد علم در کشورهای هدف، به کاوش مناسبترین سیاست‌ها و راهبردها در تاسیس و تشکیل اینگونه موسسات و استمرار کار آنها بپردازد. بی شک تجارب و موفقیت‌های جوامع هدف در خصوص عملکرد اینگونه سازمان‌ها می‌تواند رهنمودی باشد تا سیاستگذاران کشور در حوزه موسسات غیردولتی و خیرخواهانه به بهترین رهیافت‌ها و رویکردها در خصوص چگونگی تاسیس، نحوه فعالیت و عملکرد موفق اینگونه موسسات دست یابند. در این مقاله از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است. این مقاله به این نتیجه دست یافت که موسسات خیرخواهانه‌ای که در حوزه علم، تولید علم و ترویج آن در ایران فعالیت می‌کنند بشدت محدود بوده و تعداد آن حتی به انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. دلایل متفاوتی برای این نقصیه در مقایسه با کشورهای دیگر مشخص گردید. به نظر میرسد چنانچه بتوان این دلایل را در میان مدت تغییر داد امکان تاسیس موسسات خیرخواهانه علمی تا میزان قابل توجهی فراهم می‌شود. نتایج به دست آمده بیانگر این است که بنیادهای خیریه در کشورهای مورد مطالعه به استثنای ایران از تحقیقات بنیادی و پایه‌ای حمایت کرده و منابع مالی این نوع پژوهش‌ها را فراهم میکنند به عبارتی بنیادهای خیریه در کشورهای مورد نظر براساس چارچوبهای استاندارد، معین و از پیش تعیین شده فعالیت می‌کنند. این درحالی است که بنیادهای خیریه در ایران بیشتر در چارچوب‌های سنتی فعالیت خود را ادامه می‌دهند. حداکثر ظرفیت علمی اینگونه موسسات در ایران ارایه خدمات آموزشی و موارد مربوط به سلامت به افراد نیازمند می باشد ولی این موسسات بطور معمول به کار علمی و پژوهشی فعالیت ندارند. در صورتی که تجربه ارزشمند نظامیه‌ها، دارالحکمه‌ها و مراکزی از این دست در تاریخ گذشته ما فراوان بوده ، به طوری که کشورهای غربی از این مراکز الگوبرداری کرده‌اند اما درایران امروز، این نهادهای علمی به وادی فراموشی سپرده شده‌اند.