بررسی تحلیلی ریسک در پروژه های نوسازی بافت های فرسوده شهری؛ مطالعه موردی: شهر تهران

بافت های فرسوده بخشی از شهرها هستند که کارایی آنها به دلیل فرسودگی، تنزل پیدا کرده و با مجموعه ای از مشکلات و مسائل روبرو می باشند. پروژه های نوسازی بافت فرسوده برنامه های پیچیده و چند بخشی می باشند که از ذی نفعان فراوان و منابع گسترده تشکیل شده-اند و با ریسک ها و عدم قطعیت های زیادی مواجه می باشند. با توجه به حساسیت پروژه های نوسازی بافت های فرسوده به لحاظ امنیت و حفظ جان ساکنان آن، تسریع در اجرا و همچنین ابعاد وسیع و هزینه های بسیار بالای این پروژه ها، لزوم مطالعات ریسک جهت موفقیت پروژه های مذکور حیاتی است. در این راستا، این تحقیق به شناسایی و تحلیل ریسک های معمول در پروژه های نوسازی بافت های فرسوده شهری، با تمرکز بر شهر تهران، می پردازد. بر مبنای روش تحقیق به کار گرفته شده، پس از مطالعه ادبیات موضوع، پروژه های نوسازی بافت های فرسوده شهر تهران و مشخصات آنها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. سپس، از طریق مصاحبه با خبرگان و کارشناسان، چهل و پنج ریسک تهدید کننده شناسایی گردیدند. این ریسک ها در مرحله بعد توسط خبرگان و کارشناسان زیربط از طریق پرسشنامه، مورد ارزیابی کیفی قرار گرفتند. بر این اساس ده ریسک اصلی در این پروژه ها شامل: تغییرات مدیریتی و کاهش ماندگاری تصمیمات و برنامه ها، عدم اجرا یا تاخیر در اجرای پروژه های زیرساخت، عدم امکان تملک و یا طولانی شدن مدت زمان تملک برای پروژه های نیازمند تملک، ناهماهنگی بین دستگاه های مختلف (تعاملات برون سازمانی)، عدم مشارکت دستگاه های متولی (ذینفعان اصلی) در انجام تعهدات، تاخیر در تصویب اسناد و قوانین مرتبط با نوسازی بافت فرسوده، تاخیر در تامین بودجه از سوی دولت و مدیریت شهری، بروز مشکلات قانونی و حقوقی به دلیل نوع مالکیت زمین های پروژه، عدم مشارکت مردم در فرآیند نوسازی محله و عدم اجرا یا تاخیر در اجرای پروژه های ارزش افزا (پروژه های محرک توسعه) می باشند. بر اساس نتایج تحلیل ریسک ها، بزرگترین ریسک ها در محیط خارجی پروژه و در محدوده ذی-نفعان خارجی قرار دارند. در پایان پیشنهاد می نماید در اجرای پروژه های نوسازی بافت فرسوده، مطالعات ریسک مورد توجه قرار گیرد. همچنین، به منظور موفقیت در مدیریت ریسک پروژه، به موضوع مدیریت ذینفعان پرداخته شود.