تحلیل تطبیقی تاثیر مقیاس مکانی بر مدل دلبستگی ساکنین محلات تاریخی و مدرن شهری (نمونه موردی: شهر تبریز)

تحقیق حاضر به منظور دستیابی به اهداف ارتقاء دلبستگی ساکنین به مقیاسهای مکانی (خانه، محله و شهر) بین محلات تاریخی و جدید شهری و کاهش جابجایی مکان های مسکونی، افزایش هویت ساکنین و پایداری محلات، در پی پاسخگویی به مجموعه سوالات زیر می باشد: 1- میزان و شدت دلبستگی ساکنین به سه مقیاس مکانی در محلات تاریخی و مدرن چگونه است؟ چه عواملی تاثیرگذار هستند؟؛ 2- هر یک از عوامل دلبستگی مکان با مقیاس های مکانی مختلف چه ارتباطی دارند؟ 3- ارتباط بین عوامل فردی و دلبستگی به مکان در مقیاس های مکانی مختلف چگونه هست؟ روش تحقیق، به دو روش کیفی (مصاحبه) و کمی (پرسشنامه) به صورت تطبیقی در سه مقیاس خانه، محله و شهر به تعداد 210 نمونه پرسشنامه به صورت خوشه ایدر میان ساکنین محله تاریخی (سرخاب) و مدرن (رشدیه ویلایی و آپارتمانی) شهر تبریز انجام گرفت. نتایج یافته های تحقیق نشان داد که ارتباط بین میزان دلبستگی و مقیاس مکان در شهر به زمان و مکان محلات آن وابسته است، ارتباط بین مقیاس مکان و بعد عاطفی دلبستگی به مکان در محلات تاریخی به شکل منحنی(U) (میزان دلبستگی در مقیاس محله پایین ترین) و در محلات مدرن به شکل (U) معکوس (میزان دلبستگی در مقیاس محله بالاترین) می باشد. همچنین یافته ها آشکار کرد که عوامل اجتماعی، عوامل موثر بر ارتقاء دلبستگی به محله و شهر در محله مدرن و عوامل کالبدی، عوامل موثر بر کاهش دلبستگی به محله در محله تاریخی می باشد. بنابراین برنامه ریزان و طراحان شهری برای ارتقاء دلبستگی ساکنین به محلات تاریخی به عنوان مسئله اساسی، باید به عوامل کالبدی شامل سیمای محله، فضای سبز و نگهداری از محوطه و پاکیزگی محله توجه و تاکید بیشتری داشته باشند. از میان عوامل فردی نیز تاثیر گروه های سنی، مالکیت و مدت سکونت بر دلبستگی در محله تاریخی (مثبت) برعکس محله مدرن (منفی) می باشد. عوامل فردی دیگر نیز از جمله جنسیت، وضعیت تاهل و تحصیلات نیز ارتباط معنی داری با دلبستگی به مکان در محلات دارند. در کل این یافته ها نشان داد که برای ارتقاء دلبستگی باید به شکل متفاوت به ویژگی های جمعیتی- اجتماعی ساکنین و طراحی ویژگی های کالبدی محلات تاریخی و مدرن شهری اهمیت داده شود.