تحلیل کهن الگوی «نقاب» و «سایه» در شعر نازک الملائکه

نقد کهن الگو یا همان نقد اسطوره ای به بررسی ناخودآگاه جمعی، یعنی ضمیر و ذهن ناخودآگاه بشر می پردازد. این نقد با بهره گیری ازنظریه یونگ، برای روان شخصیتی انسان پنج الگوی اصلی به نام های سایه، نقاب، آنیما، آنیموس و خود تعریف کرده است که نقاب و سایه در تکامل شخصیت هر فرد، نقش اساسی دارد. این کهن الگوها وجه مشترک همه ی انسان ها، به ویژه شاعران، به شمار می آید و در شعر، نمودی عینی تر دارد. باتوجه به سازگاری کهن الگوهای نقاب و سایه در اشعار نازک الملائکه، این جستار می کوشد تا آن را در اشعار وی به روش تحلیل توصیفی اجرا و نقاب ها، سایه ها و روش به کارگیری آنها را درشعر وی روشن نماید. برایند پژوهش نشان می دهد ایشان از رفتارهایی چون شر، بدی، گناه، طمع و دزدی به عنوان سایه و از خصلت هایی مانند خوبی، زهد، ایمان، رحمت و مهربانی، نقابی بر شخصیت انسان برای حضور در اجتماع برمی گزیند و از نقاب هایی بهره می جوید که در ادبیات باتوجه به دیدگاه یونگ قابل انطباق اند. و از شخصیت های اسطوره ای و اجتماعی مانند تاییس و برده، نقاب می سازد و دیدگاه هایش را از پس شخصیت نقابین بیان می کند و با به کارگیری ضمیر متکلم با شخصیت نقابین یکی می شود؛ ولی سرانجام از آن فاصله می گیرد و من خود را نمایان می سازد.