سلول های بنیادی پرتوان القایی از تولید تا کاربرد: مقاله مروری

سلول های بنیادی جنینی سلول های بنیادی پرتوانی هستند که علاوه بر قابلیت خود نوزایی نامحدود، دارای توانایی تمایزی بالایی به دودمان های سلولی مختلف هستند که به این قابلیت، پرتوانی می گویند. این سلول ها به خاطر داشتن این دو ویژگی مهم، کاربردهای بالقوه ی بسیاری در مطالعات و تحقیقات بنیادین و حوزه های درمانی دارند. اما سلول های مشتق از سلول های بنیادی جنینی با مشکل رد پیوند در هنگام پیوند زدن روبه رو هستند. در سال 2006 میلادی، پژوهشگران ژاپنی تولید نوع جدیدی از سلول های بنیادی پرتوان را گزارش کردند که مشکل ایمونولوژیک سلول های بنیادی جنینی در مورد آن ها مطرح نبود، زیرا از سلول های خود فرد دهنده تولید می شدند. آن ها این سلول ها را که با بیان ویروسی چهار ژن مهم پرتوانی در سلول های سوماتیک تولید شده بودند، سلول های بنیادی پرتوان القایی (Induced pluripotent stem cells، iPSCs) نامیدند. این سلول ها تمام قابلیت های سلول های بنیادی جنینی از جمله توانایی تولید یک جاندار کامل را دارند، از این رو در ضمن نداشتن مشکل ایمونولوژیک، دارای تمامی کاربردهای «بالقوه» ی سلول های بنیادی جنینی شامل غربالگری داروها و مدل سازی بیماری ها هستند. همچنین با توجه به این که سلول های iPS «خاص بیمار» را می توان به راحتی تولید کرد، چشم انداز روشنی برای کاربرد درمانی این سلول ها در آینده وجود دارد. در این مقاله بنا داریم که شرح جامعی از چیستی، چرایی و چگونگی تولید سلول های iPS، رویکردهای گوناگون برای تهیه ی آن ها و نیز چگونگی تعیین هویت آن ها را ارایه دهیم. همچنین کاربردهای پزشکی این سلول ها را با ذکر ملاحظات و برخی از چالش های کاربردی پیش رو برای این سلول ها به بحث خواهیم گذاشت.