بررسی استعاره در دیوان ناصرخسرو

هدف از نگارش این مقاله بررسی مواد استعاره، ساختار استعاره، ویژگی و شگردهای استعاره سازی به عنوان مهمترین عنصر خیال در دیوان ناصرخسرو است. اعضای بدن انسان، طبقه های مختلف مردم، طبیعت، دنیا و آسمان مهمترین عناصری هستند که ناصرخسرو به عنوان مواد استعاره در دیوان خود از آنها بهره برده است.
ناصرخسرو بیشتر برای توضیح و تبیین اندیشه های مختلف خود به عناصرخیال از جمله استعاره توجه داشته و برای این منظور نیز از استعاره مصرحه مطلقه که فهم آن آسانتر است، بیش از دیگر انواع استعاره استفاده کرده است.
ناصرخسرو برای استعاره سازی معمولا نخست تشبیهی می آورد و در بیت-های بعد با حذف مشبه یا مشبه به آن تشبیه را به استعاره تبدیل می کند؛ شیوه دیگر، این است که ابتدا در بیتی درباره موضوعی، شخصی، شیء یا گروهی مطلبی می گوید و سپس در بیت بعد، استعاره ای در رابطه با آن موضوع می آورد؛ از استعاره هایی که در دیوان ناصرخسرو آمده است، استعاره هایی است که در چیستان به کار رفته اند و با توصیفاتی که ناصرخسرو در مورد آن چیستان می دهد، یافتن مستعارله آسان است.