کاربرد روش استخراج فاز جامد و جاذب XAD-4 جهت تعیین مقدار کادمیوم در نمونه های مو و ناخن کارگران یک صنعت فلزی

کادمیوم یکی از آلاینده های مهم صنعتی بوده و می تواند بر روی کلیه و دستگاه تنفسی اثرات زیان آوری اعمال نماید. این فلز به عنوان یک عامل سرطانزا در انسان طبقه بندی شده است. پایش بیولوژیکی و اندازه گیری کادمیوم در نمونه های ادرار، خون، مو و ناخن به ارزیابی دوز داخلی این فلز و سنجش دقیق مواجهه ناشی از منابع و راه های تماس مختلف کمک می نماید. به دلیل غلظت بسیار پایین ترکیبات در نمونه های بیولوژیکی و وجود عوامل مداخله کننده در این نمونه ها، روش های مناسب و معتبر آماده سازی نمونه به منظور تغلیظ و تخلیص آنها ضروری به نظر می رسد. هدف از این مطالعه استفاده از استخراج فاز جامد توسط جاذب XAD-4 جهت تغلیظ و تخلیص نمونه های مو و ناخن کارگران شاغل در یک صنعت فلزی در شهر زنجان به منظور تعیین مقدار کادمیوم می باشد.
در این مطالعه فرایند استخراج کادمیوم توسط ستون های پر شده با جاذب XAD-4 جهت آماده سازی، تغلیظ و تخلیص نمونه های بیولوژیکی استفاده گردید. در این راستا متغیرهای موثر بر روش مذکور بهینه سازی شده و دقت، صحت و تکرار پذیری روز به روز و در طول یک روز آن با استفاده از نمونه هایی با غلظت پایین، متوسط و بالای فلز مورد نظر تایید گردید. پس از استخراج فلز کادمیوم از نمونه های واقعی مربوط به کارگران، تعیین غلظت این فلز توسط روش ولتامتری انجام شد.
طی انجام این مطالعه، فاکتورهای موثر بر روش استخراج با استفاده از فاز جامد بهینه سازی شده و مقادیر مطلوب با کارایی بالا بدست آمد. به دنبال بهینه سازی روش استخراج، کادمیوم با راندمان بیشتر از 92 درصد از روی جاذب XAD-4 بازیافت گردید. غلظت کادمیوم در نمونه های مو و ناخن به ترتیب 98/25 و 186/82میکروگرم بر گرم بدست آمد که بالاتر از ماکزیمم مقدار توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت (10میکروگرم بر گرم) می باشد.
استخراج فاز جامد توسط رزین XAD-4 روشی مناسب و ساده برای آماده سازی نمونه های بیولوژیکی بوده و با توجه به غلظت پایین آنالیت و وجود عوامل مداخله کننده ی موجود در این گونه نمونه ها (بویژه مو و ناخن)، می تواند در تخلیص و تغلیظ آنها موثر واقع گردد. در این مطالعه کاربرد روش مذکور در ارزیابی های شغلی و پایش بیولوژیک مورد تایید قرار گرفت.