ارزیابی عملکرد دانه و شاخص های تحمل به خشکی در ارقام و لاین های خالص سویا در منطقه گرگان

خشکی یکی از مهم ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد دانه گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا از جمله ایران است. برای ارزیابی عملکرد و شاخص های تحمل به خشکی در بیست رقم و لاین سویا، سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو سال 1389 و 1390 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان با سه تکرار اجرا شد. زمان آبیاری در آزمایش اول (شاهد) براساس 50 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و در شرایط تنش متوسط و شدید به ترتیب براساس100 و 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر در نظر گرفته شد. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ های مورد مطالعه در شرایط بدون تنش 1989 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش خشکی شدید 1242 کیلوگرم در هکتار بود. در شرایط بدون تنش ژنوتیپ HT2 با 2569 کیلوگرم در هکتار، در شرایط تنش متوسط ژنوتیپ PE10 با 2222 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش شدید رطوبتی ژنوتیپ WE6 با 1688 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید کردند. با توجه به شاخص های STI، MP و GMP، تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ های PE10 و HT2 بیشتر از سایر ژنوتیپ ها بود. محاسبه شاخص SSI نشان داد که از نظر تحمل به خشکی، ژنوتیپ L504 متحمل ترین و ژنوتیپ M9 دارای کمترین تحمل بود. به همین ترتیب محاسبه شاخص TOL نشان داد که از نظر تحمل به خشکی، ژنوتیپ SG20 متحمل ترین و L17 دارای کمترین تحمل بود. ژنوتیپ های برتر می توانند پس از اجرای طرح های تحقیقاتی تکمیلی جهت کشت در شرایط مختلف استان توصیه شده و همچنین در برنامه های تحقیقاتی به نژادی مورد استفاده قرار گیرند.