بررسی و مقایسه آتشفشان های میوسن- کواترنری در شمال باختر ایران، قفقاز کوچک و جنوب خاور آناتولی: ژئوشیمی، خاستگاه و جایگاه زمین ساختی

در این نوشتار آتشفشان های سهند، آرارات، نمروت، سوفان، تندورک و قفقاز کوچک با سن میوسن پایانی- کواترنری در منطقه برخورد صفحات قاره ای عربی- اوراسی مورد مطالعه قرار گرفته اند. این آتشفشان ها در چند مرحله مواد آذرآواری و جریان های گدازه ای با ترکیب بازالتی تا ریولیتی را فوران کرده اند. این سنگ های آتشفشانی ماهیت کالک آلکالن (سهند) تا آلکالن (تندورک) دارند. تهی شدگی از عناصر Nb، Ta، Ti، Y و غنی شدگی عناصر Rb، Ba، K، Sr، Th در نمودارهای چندعنصری بهنجارشده با ترکیب گوشته اولیه از ویژگی های ژئوشیمیایی معمول در این سنگ های آتشفشانی است. همچنین غنی شدگی از LREE نسبت به HREE در نمودارهای الگوی پراکندگی عناصر خاکی کمیاب بهنجارشده با کندریت همه سنگ های آتشفشانی منطقه نمایان است. غنی شدگی سنگ های آتشفشانی سهند و قفقاز کوچک از LREE و تهی شدگی بیشتر آنها از HREE (نسبت به دیگر سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه)، نشانگر تشکیل ماگمای مادر آنها از ذوب بخشی سنگ های گارنت لرزولیتی گوشته است. بر خلاف آنها، سنگ های آتشفشانی خاور آناتولی از ذوب بخشی سنگ های گوشته ای با ترکیب اسپینل لرزولیت ایجاد شده اند. وجود بی هنجاری منفی عناصر Nb و Ta در نمودارهای چندعنصری بهنجارشده با گوشته اولیه، نشانگر وجود مولفه ژئوشیمیایی مربوط به محیط فرورانش پیش از برخورد در ماگمای مادر سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه است. مقادیر بالای عناصر La، Th، Ce و Rb در سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه نشانگر آلودگی پوسته ای است که در اثر جایگیری ماگماهای یادشده در پوسته و رخداد فرایند های همزمان هضم، تبلوربخشی و آلایش با مواد پوسته ای ایجاد شده اند.