بازار اسلامی: مولود نظام اقتصادی صدر اسلام

پیش از ظهور اسلام در شبه جزیره عربستان به دلیل وضعیت و موقعیت خاص مکانی و جغرافیایی، دولت واحد و مقتدری حضور نداشت و تنها شمال و جنوب به واسطه راه ارتباطی دارای رونق تجاری بودند، اما پس از ظهور اسلام و تشکیل دولت اسلامی توسط پیامبر اسلام (ص) قوانین و مقررات ویژه ای در همه ابعاد زندگی افراد وضع گردید و نظام اقتصادی صدر اسلام از همان زمان پا به عرصه وجود نهاد. با توجه به آن که این نظام دارای اجزاء و نهادهای گوناگون و متعددی بود، مقاله حاضر می کوشد تا به بررسی بازار، که از آن به عنوان یکی از مهم ترین و اصلی ترین نهاد و جزء نظام اقتصادی اسلام نام برده شده است، به شیوه ی تحلیلی _ تاریخی، بپردازد. از آنجا که در تعالیم اسلامی اخلاق رکن اصلی است، در بازار شکل گرفته بر اساس اسلام نیز اخلاق در گوشه گوشه آن نمود پیدا کرده و باعث گردیده تا تمامی شرکت کنندگان در بازار ملزم به رعایت آن باشند، حتی محیط و ساخت بازارهای اسلامی نیز در راستای تحقق همین امر است. در مقام مقایسه بازارهای صدر اسلام و بازارهای اسلامی شکل گرفته پس از آن با ساختارهای موجود، نمی توان هیچ قالبی را برای آن متصور دانست. تعداد زیاد خریداران و فروشندگان و برخی شرایط دیگر، آن را به رقابت کامل نزدیک نموده اما، حضور دولت در برخی ابعاد نیز مشخص است. اشکال مختلف معامله با شرایط تراضی طرفین و خیارات در بین شرکت کنندگان رواج داشته و بر رعایت اصول و قواعد اسلامی تاکید فراوان شده است.