سازگاری جانوران برای زندگی در زیستگاه های بیابانی و نیمه بیابانی؛ مطالعه ی موردی: ریخت شناسی لانه های دوپای فیروز (Allactaga firouzi Womochel، 1978) در استان اصفهان

دوپای فیروز (Allactaga firouzi Womochel، 1978) برای نخستین بار در سال 1978 به عنوان گونه ای جدید در نزدیکی روستایی در جنوب شهرستان شهرضا واقع در استان اصفهان مشاهده و گزارش گردید. این گونه تا سال 2008 به عنوان یک گونه به شدت در معرض انقراض (CR) در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت قرار داشت ولی در سال 2009 در طبقه کمبود داده ها (DD) جای گرفت. با توجه به فقدان اطلاعات در خصوص ارتباط میان ساخت لانه این گونه و نظام اجتماعی آن، در مطالعه حاضر سعی بر تعیین و تبیین مدل های لانه سازی این گونه گردیده است. در این مطالعه 15 لانه از لانه های مختلف دوپای فیروز در زیستگاه آن تعیین و حفر گردید. نتایج نشان می دهد که ساختار لانه سازی این گونه مشتمل بر سه مدل لانه است: لانه های گذرا (موقتی)، لانه های تابستان گذران و لانه های زمستان گذران. مدل کلی لانه سازی دوپای فیروز شبیه ساختار لانه های دوپای کوچک (A. elater Lichtenstein، 1828) می باشد، اما تفاوت عمده نظام لانه سازی دوپای فیروز با گونه اخیر آن است که دوپای فیروز فاقد لانه های اختصاصی برای تولیدمثل می باشد. نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان دهنده تفاوت معنی دار طول راهروها و عمق اتاقک لانه در لانه های زمستانه در مقایسه با سایر لانه ها می باشد. همچنین اتاقک های لانه برای لانه های زمستانه نسبت به دو نوع موقتی و تابستانه در عمق پایین تری از سطح زمین حفر می شوند.