سنگ شناسی، شیمی کانی ها و دماسنجی توده ی گرانیتی سفیدکوه و برونبوم های ریزدانه ای فلسیک آن، باخترنهبندان، خاورایران

تودهی گرانیتوئیدی سفیدکوه در باختر شهرستان نهبندان، استان خراسان جنوبی واقعشده و از دیدگاه زمینشناسی ایران در بخش خاوری پهنه ی لوت قرار دارد. این توده دارای طیف ترکیبی گرانیت (مونزو- سینوگرانیت)، گرانودیوریت و تونالیت بوده و دارای برونبوم های ریزدانه ی فلسیک با کانیشناسی مشابه توده اصلی است که ترکیب کانی های اصلی آن کوارتز، پلاژیوکلاز، میکروکلین، ارتوز و بیوتیت است که به منظور تعیین شیمی کانی ها و دماسنجی با ریزپردازش الکترونی (EPMA) آنالیز شدند. پلاژیوکلازها در توده ی گرانیتوئیدی اغلب دارای ترکیب آندزینی و گاهی آلبیتی و در برونبوم ها بیشتر آندزینی هستند، مقدارآنورتیت پلاژیوکلازها از بخشهای مرکزی به حاشیه کاهش نشان میدهد که بیانگر منطقهبندی عادی در آنهاست. فلدسپاتهای قلیایی برونبوم ها در گستره ی سانیدین و در توده ی گرانیتی در گستره ی ارتوز قرار میگیرند. بیوتیتهای گرانیتها از نوع اولیه ماگمایی، آهن دار و در گریزندگی پایین اکسیژن و شرایط احیایی تشکیل شده اند در حالی که بیوتیتهای برونبوم ها در گریزندگی بالای اکسیژن، شرایط اکسایش تشکیل و از نوع منیزیم دار و اولیه ماگمایی میباشند. زمیندماسنجی فلدسپاتها و بیوتیتها در دمای بین 500 تا 750 درجهی سانتیگراد برای واحد گرانیتی و دمای 650 تا 950 درجهی سانتیگراد را برای برونبوم ها نشان میدهند. بررسی های شیمی کانی ها نشان میدهد که گرانیتها (ماگمای پرآلومین) و برونبوم ها از یک ماگمای آهکی – قلیایی وابسته به حواشی فعال قارهای تشکیل شده اند.