کاربرد مدل های ریاضی در توصیف توزیع اندازه ذرات در رسوبات پشت بندهای رسوب گیر متوالی

یکی از خصوصیات کلیدی رسوبات، توزیع اندازه ذرات آن ها است که بسیاری از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی را تحت تاثیر قرار می دهد. در این پژوهش توزیع اندازه ذرات رسوبات سطحی انباشته شده در پشت بندهای رسوب گیر مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور دو آبراهه در منطقه نوشان ارومیه که به ترتیب دارای سه و چهار بند سنگی ملاتی بودند، انتخاب شده و توزیع اندازه ذرات رسوب پشت آن ها با اندازه ذرات خاک دامنه مشرف به بندها مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که ذرات رسوب پشت بندها در مجموع نسبت به ذرات خاک دامنه، اندازه درشت-تری داشته و دارای بافت شنی-لومی و شنی هستند. در بندهای نیمه پر ترسیب انتخابی ذرات رسوب مشاهده شد و بندهای پایین دست دارای ذراتی با اندازه تقریبا مشابه با خاک اصلی بودند. در حالی که در بندهای پر، این شرایط مشاهده نشده و عملا بخش قابل توجهی از ذرات کوچک تر از 0/124 میلی متر از بندها عبور نمودند. ده مدل مختلف ریاضی برای توصیف توزیع اندازه ذرات رسوب به کار رفته و قابلیت آن ها بر مبنای طیف متنوعی از ضرایب کارایی مورد ارزیابی قرار گرفت. خوشه بندی سلسله مراتبی مدل ها بر مبنای ضرایب کارایی منتخب نشان داد که به ترتیب سه مدل فردلاند، ORL و ONL دارای برتری نسبی در مقایسه با سایر مدل ها هستند. مقدار ضریب تبیین در هر سه مدل برابر با 0/99 بوده و آماره AIC نیز در آن ها به ترتیب برابر با 44/13-، 43/92- و 41/46- بود. بنابراین این مدل ها می توانند برای کمی سازی توزیع اندازه ذرات رسوب مورد استفاده قرار گیرند.