بررسی فرهنگ یانیق در زاگرس مرکزی براساس کاوش لایه نگاری در تپه گوراب ملایر

تپه گوراب در روستای جوراب و در فاصله 12 کیلومتری شهر ملایر در جنوب شرق استان همدان قرار دارد؛ این تپه در مجاورت جاده ارتباطی ملایر به اراک واقع است. پژوهش های باستان شناسی در تپه گوراب به طور مجدد به سرپرستی علی خاکسار با هدف تعیین عرصه و پیشنهاد حریم و لایه نگاری انجام گرفت که در نهایت منجر به شناسایی مساحت واقعی تپه و هم چنین ادوار فرهنگی مختلف موجود در این تپه گردید. در مجموع در تپه گوراب بر اساس لایه نگاری انجام شده 8 دوره فرهنگی از: مس و سنگ میانی و جدید، مفرغ قدیم، آهن و... شناسایی شده است. کاوش لایه نگاری در تپه گوراب و ارائه جدول گاهنگاری آن منجر شد تا اطلاعات جدید از دوره های فرهنگی و به ویژه در مورد عصر مفرغ قدیم در این تپه آشکار گردد. همان طور که می دانیم عصر مفرغ قدیم در زاگرس مرکزی، تحت عنوان «فرهنگ یانیق» شناسایی شده است و نهشته های این فرهنگ در تپه گوراب با ضخامت 8/5 متر، باعث شده تا به عنوان یکی از محوطه های بسیار مهم و کلیدی در این منطقه محسوب شود. در این نوشتار به استناد به داده های فرهنگی حاصل از کاوش (سفال و داده های کربن 14) و هم چنین استفاده از منابع کتابخانه ای و گزارش ها به بررسی و تحلیل فرهنگ یانیق در این تپه پرداخته می شود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که یافته های سفالی تپه گوراب قابل مقایسه با سایر محوطه های یانیقی موجود در ایران از جمله: تپه پیسا، گودین تپه، یانیق تپه، گوی تپه و گل تپه و محوطه های یانیقی موجود در خارج از ایران از جمله در شرق ترکیه و منطقه قفقاز است. نتایج تاریخ گذاری کربن 14 تپه گوراب که در دانشگاه آکسفورد انگلستان انجام گرفته نشان می دهد که تاریخ گذاری این فرهنگ در زاگرس مرکزی بر اساس گاهنگاری موجود در گودین تپه نیاز به بازنگری و تامل بیشتری است.