آلوکسان و استرپتوزوتوسین، ابزار پژوهش دیابت

آلوکسان و استرپتوزوتوسین به طور گسترده در القای دیابت آزمایشگاهی در مدل حیوانی استفاده می گردند. هردو ماده با مکانیسم های متفاوتی، باعث تخریب سلول های بتا پانکراس می شوند. فعالیت دیابت زایی آنها به واسطه گونه های فعال اکسیژن صورت می گیرد. با این وجود، منبع تولید این رادیکالها در هرکدام از آنها متفاوت است. آلوکسان و محصول احیا شده آن یعنی دیالوریک اسید، باعث ایجاد رادیکال های سوپراکسید در طی واکنش های سیکل ردوکس می گردد. در ادامه این واکنش ها پراکسید هیدروژن و رادیکال هیدروکسیل تشکیل می شود که در نهایت سبب آسیب بافت پانکراسی می شوند. استرپتوزوتوسین نیز مانند آلوکسان بوسیله ناقل گلوکز یا همان ترانسپورتر گلوکز (GLUT2) وارد سلول بتا پانکراسی می شود. این ماده در داخل سلول باعث آلکیلاسیون DNA می گردد. آسیب DNA به واسطه متیلاسیون القایی توسط استرپتوزوتوسین، باعث فعالسازی فرآیند ترمیمی پلی ADP ریبوزیلاسیون می شود که در عمل دیابت زایی استرپتوزوتوسین نقش مهمی را ایفا می کند. این فرآیندباعث تخلیه سلول از NAD+ و ATP شده که افزایش فعالیت آنزیم گزانتین اکسیداز را به همراه دارد. در پی فعالیت این آنزیم، رادیکال های آزاد تولید می شود که سبب تخریب بافتی پانکراس می شود. در نهایت آلوکسان و استرپتوزوتوسین، دیابت را به واسطه تخریب سلول های بتا پانکراسی در حیوانات آزمایشگاهی القا می کنند و در این حالت، هیپرگلایسمی و عدم ترشح انسولین در پلاسمای آنها مشاهده می شود.