پیام های جهانی و انسانی مولوی در مقابل بحران های جهان مدرن از دیدگاه اقبال لاهوری

مفاهیم به کار رفته در اشعار اقبال لاهوری نشان می دهد که شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، بر شکل گیری افکار و اندیشه های وی تاثیر فراوانی داشته است. اقبال با تاثیرپذیری از سه منبع، یکی فلسفه ای مبنی بر کمال روحانی و دیگری از نوعی عقیده اتحاد اسلامی برای تبلیغ در میان مسلمانان و سومی عقیده سیاسی نسبت به مملکت خود، به بحران های سیاسی اجتماعی جهان امروز که مسلمانان به آن دچار شده اند. پرداخته است و با رهنمودهایی که از مولوی – به عنوان مرشد و پیری که با تامل در اندیشه هایش بسیاری از مسائل جدید دنیای اسلام و ملت های استعمار زده حل شدنی است – گرفته، به بسیاری از این بحران ها پاسخ داده است. اقبال در جاویدنامه، معتقد است شاعران اهل سوز و گداز عاشقانه، قلب تپنده ای هستند، که در سینه ملت جای گرفته و خون حیات بخش را در رگهای ملت جریان می دهند. چنین شاعرانی باعث ایجاد تحرک و تکاپو در ملت می شوند. اقبال این دسته از شاعران را «وارث پیغمبر» می خواند که رسالت هدایت مردم را بر دوش خود احساس می کنند. جلال الدین محمد بلخی، سمبل یک شاعر متعهد و عاشق است که در کالبد مردم، روح حیات می دمد و با نوای آتشین خود در عالم تحول ایجاد می کند. اقبال او را سرخیل عاشقان می داد که راهنمای ایشان، به سلسبیل مقصود است. پیر رومی از نگاه اقبال، همسفری است که همراه شدن با او موجب رحمت و بهره مندی از الطاف خداوندی است. او با سالکان طریق عشق الهی توصیه می کند که با او همراه و همدل شوند تا به برکت این خضر، خود را بشناسند و به نیروی ایمان منشا کردارهای بزرگ گردند و به سر منزل مقصود ره یابند.