الازهر و نقش آن در تحولات سیاسی اجتماعی مصر

دانشگاه الازهر در طول تاریخ خود، دستخوش تطوراتی شده است. این دانشگاه پس از طی دوران رکود در دوره عثمانی و قبل از آن، با روی کار آمدن محمدعلی پاشا وارد مرحله جدیدی شد. در این دوره، الازهر وابستگی مالی کاملی به دولت پیدا کرد. سیدجمال اقدامات مهمی درجهت اصلاح این مرکز علمی انجام داد که عبده آن را ادامه داد. هریک از پروژه های اصلاحی یادشده پیامدهای سیاسی اجتماعی خاصی در جامعه مصر داشت. هدف این نوشتار بررسی ماهیت پروژه های اصلاحی الازهر و نقش آن ها در تحولات سیاسی اجتماعی مصر با روش توصیفی تحلیلی و با رهیافت جامعه شناسی تاریخی است. به نظر می رسد به علت ماهیت علومی که از زمان ایوبیان در الازهر رواج یافت، اصلاحات محتوایی سیدجمال و عبده تداوم پیدا نکرد و کارساز نشد و به جای آن، اصلاحات ساختاری محمدعلی پاشا در الازهر موثر واقع شد و نقش این دانشگاه را در تحولات سیاسی اجتماعی جامعه مصر به حداقل رساند.