زمین شناسی و کانی شناسی پگماتیت های جنوب مشهد با نگرشی ویژه بر کانی سازی لیتیم

گرانیت های جنوب مشهد به مساحت تقریبی 40 کیلومترمربع در استان خراسان رضوی قرار دارند. این گرانیت ها از نوع S، پرآلومین و از نظر خاستگاه زمین ساخت ماگمایی از نوع برخوردی و کوهزایی هستند که میزبان پگماتیت هایی هستند که آنها را قطع کرده اند. در این نوشتار به نتایج بررسی ها، روی پگماتیت های موجود در این گرانیت ها از نظر کانی سازی لیتیم پرداخته شده است. پگماتیت های جنوب مشهد که از نوع ساده (غیر پیچیده) هستند، 7 رخساره پگماتیتی تشخیص داده شد که همگی این رخساره ها از نوع LCT (لیتیم- سزیم- تانتالیم) هستند. میکاهای این پگماتیت ها از نوع لپیدولیت - مسکوویت و بیوتیت بوده که مقادیر Li در این میکاها بالاست و حدودا به طور میانگین میان ppm2145 تا 5745 متغیر است. گارنت های درون پگماتیت ها، از نوع آهن- منگنزدار (آلماندن- اسپسارتین) است به رنگ سرخ- قهوه ای در نمونه دستی دیده می شوند. تورمالین های درون این پگماتیت ها بیشتر از نوع سری شورل- دراویت و البائیت- شورل هستند که در نمونه دستی به رنگ تیره دیده می شوند. آپاتیت های این پگماتیت ها ریزدانه و از نوع هیدروکسی آپاتیت و به مقدار کمتر فلوئورآپاتیت هستند. میانگین شاخص A/CNK در این پگماتیت ها، 3/ 1 تا 6/ 1 و میانگین نسبت Mg/Li، 8/ 0 الی 9/ 10 است. میانگین فراوانی مقادیر Li در این پگماتیت ها، ppm 96/5 در رخساره «کوارتز تورمالین± مسکوویت» و ppm 886 در رخساره «کوارتز فلدسپار پتاسیک پلاژیوکلاز مسکوویت لپیدولیت گارنت» است. با توجه به مطالعات صورت گرفته در سطح رخنمون ها، پگماتیت های مورد مطالعه دارای مقادیر کم Mg/Li، مقادیر بالای لیتیم و کانی سازی لپیدولیت بوده و از نظر کانی زایی لیتیم، دارای پتانسیل مناسبی هستند.