بررسی مخاطرات زیست محیطی حشره کش های ثبت شده در ایران

حشره کش ها از مهمترین آفت کش های مصرفی در ایران می باشند و طی 20 سال گذشته سهم حشره کش ها از کل سموم مصرفی بیشتر از 50 درصد بوده است. با این وجود اثرات منفی استفاده از حشره کش ها غیر قابل انکار است. به طوری که این آفت کش ها مخاطرات متعدد زیست محیطی را موجب شده و سلامت انسان را به خطر انداخته است. از طرف دیگر بروز پدیده مقاومت به حشره کش ها از دیگر مشکلات استفاده نابجا از آن ها می باشد. از این رو در این تحقیق مخاطرات زیست محیطی حشره کش های ثبت شده در ایران با استفاده از مدل «ضریب اثر محیطی» مورد بررسی قرار گرفت. مدل ضریب اثر محیطی بر مبنای نمره دهی عمل می کند که از سه بخش مصرف کننده، کارگر سمپاش و اثرات اکولوژیک تشکلیل شده است و نمره نهایی میانگین این سه بخش می باشد. سپس حشره کش ها بر مبنای طبقه بندی کمیته مبارزه با پدیده مقاومت به حشره کش ها، گروه بندی شدند و گروه های مختلف از نظر میزان مخاطرات زیست محیطی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از میان گروه های مختلف گروه 2 و گروه 6 بیشترین میزان ضریب اثر محیطی (سمیت بالقوه) را به خود اختصاص دادند. حشره کش ایمیداکلوپراید از گروه 4 نیز بیشترین سمیت بالقوه را در میان حشره کش های ثبت شده به خود اختصاص داده است. با در نظر گرفتن، میزان ماده موثره حشره کش های ثبت شده و میزان مصرف آنها از سال 80 تا 1385 در کشور و در نظر گرفتن سمیت بالقوه سموم حشره کش (سمیت بالقوه)، ضریب اثر محیطی مزرعه ای سموم که در واقع بیانگر سمیت بالفعل آنها می باشد مورد بررسی قرار گرفت. از این رو بالاترین سمیت بالفعل، به ترتیب مربوط به به گروه های دوم، اول و چهارم می باشد. بررسی حشره کش های ثبت شده در کشور از نقطه نظر مخاطرات زیست محیطی و بروز مقاومت به آن ها می تواند گام بزرگی در راستای حفظ سلامت محیط زیست و افزایش پایداری سامانه های کشاورزی باشد.