ارجاع به زمان ازدست رفته، به مثابه امر حاضر در عکس های خصوصی

عکس همواره چیزی را از گذشته، رد و جعل می کند. تاکید حضور-آن-جای مصداق در عکس بی گمان نشات از فهمی در برابر آن دارد که فحوای چنین ردی را بر تن عکس مورد پرسش قرار می دهد. ارتباط با گذشته ای که عکس به مثابه هستی درذات خود سودای آشکارگی اش را دارد، در زمان حال که رویت آن را مهیا می سازد، به سان کنشی است متاخر که از جانب مخاطب خاص عکس، ادراک می شود. چه که او همزمان با رویت، به خوانش گذشته ای مشغول است که به جز در عکس، «حضور»ش را چنین مستند نمی توان مطالعه کرد. وجود زمان گذشته در بطن عکس با عناصری گره می خورد که برای مخاطب خود حامل فهم پیشینی هستند از هر آنچه در زندگی ازدست رفته او تداعی گر معنا بوده، و توامان اصرار می ورزند بر موقتی بودن تمامی انگاره های ذهنی و عینی که میان وی و سطح عکس در جریان است. بنابراین، چگونه است که آن-جا-بودگی هماره مصداق و پیوند همیشگی «واقعیت و گذشته» که «ارجاع» عکس از بطن آن برمی خیزد، یکی شدن حقیقت عکس را (مصداقی که حضورش دیگر تنها منوط به قاب عکسی است که در برابر دیدگان است)، با واقعیت آن («آنچه بوده» از مصداقی که در برابر دوربین عکاسی، حضوری واقعی و آنی، داشته است) پایه گذاری می کند؟
رولان بارت1، در آخرین کتاب خود، اتاق روشن2، «ارجاع» را گوهر عکس می نامد؛ ارجاع به «آنچه بوده»، که اکنون به سان امری حاضر و کنش گر در عکس حضور دارد. در مقاله حاضر به بررسی چگونگی هستومندی زمان گذشته در بستر عکس، و تبیین ویژگی های متمایز «ارجاع به گذشته» در عکس های خصوصی پرداخته و تاثیراتی را که چنین «ارجاعاتی» به مثابه هستی عکس در خوانش و تاویل اثر بر مخاطب خود خواهند داشت، مورد تحلیل قرار خواهیم داد.