ضرورت همکاری روانپزشکان و روان شناسان با مقامات قضایی در رسیدگی به دفاع اکراه/ اجبار و اضطرار

برای وقوع یک جرم اجتماع سه عنصر قانونی، مادی و روانی لازم است. عنصر روانی همان قصد و نیت مجرمانه است که بایستی توسط مقام تعقیب به اثبات برسد. یکی از مواردی که طی آن عنصر روانی جرم مخدوش می شود ارتکاب جرم تحت شرایط اکراه/ اجبار و اضطرار است. در این حالت مرتکب مدعی می شود در ارتکاب جرم رضایت و اختیار نداشته است. بررسی شرایطی که طی آن و با توجه به شخصیت مرتکب اختیار مخدوش می شود اهمیت بسزایی دارد.
روش پژوهش در این نوشتارکتابخانه ای – تحلیلی و تطبیقی است. پس از جمع آوری منابع (کتابها، مقالات و قوانین) مرتبط با موضوع به بررسی و تحلیل مطالب پرداختیم.
نتیجه بررسی ها نشان داد که اولا دفاع اکراه/ اجبار و اضطرار در دو نظام حقوقی ایران و کامن لا در صورت اثبات به عنوان دفاع کامل پذیرفته شده است و ثانیا اینکه منشا اکراه/ اجبار همیشه انسان است و منشا اضطرار همیشه اوضاع و احوال مادی و بیرونی می باشد. با توجه به تفاوت ویزگی های جسمانی، روانی و عاطفی افراد، تاثیر شرایط اکراه/ اجبار و اضطرار روی افراد مختلف متفاوت است.
در هر دو نظام حقوقی ایران و کامن لا، دفاع اکراه/ اجبار در صورت اعتبار باعث زایل شدن مسولیت های کیفری و مدنی می شود. در حقوق کامن لا بر خلاف ایران دفاع اضطرار در صورت اعتبار علاوه بر زایل کردن مسولیت کیفری، مسولیت مدنی را نیز از بین می برد. به دلیل اهمیت تفاوت های فردی و ویژگی های شخصیتی افراد در تاثیر پذیری تحت شرایط اکراه/ اجبار و اضطرار و در راستای اجرای عدالت کیفری استفاده از نظرات تخصصی روانپزشکان و روانشناسان در کنار تخصص حقوقی مقامات قضایی ضروری است.