مقایسه خواب و عملکرد ذهنی در نوبت های کاری هشت و دوازده ساعته در یکی از پالایشگاه های نفت ایران

انواع گوناگون برنامه های نوبت کاری وجود دارد که هر یک از آنها دارای جوانب مثبت و منفی هستند. هدف از این مطالعه مقایسه خواب و عملکرد ذهنی در نوبت های کاری هشت و دوازده ساعته بود.
در این مطالعه طولی 61 نفر از 187 نفر کارکنان نوبت کار یکی از پالایشگاه های نفت انتخاب شدند. مقرر شد این کارکنان به مدت 6 ماه در نوبت های دوازده ساعته کار کرده و پس از تغییر شیفت های کاری مجددا به شیفت کاری هشت ساعته باز گردند. در این بررسی از پرسشنامه اطلاعات عمومی و جدول ثبت خواب روزانه و از نرم افزار PVT در ابتدا و انتهای نوبت های کاری استفاده کردیم. اطلاعات در پایان 6 ماه از نوبت کاری دوازده ساعته و سپس بعد از 6 ماه از کار در شیفت کاری هشت ساعته از همان کارگران جمع آوری شد.
میانگین زمان خواب کلی در نوبت دوازده ساعته 20/ 6 ساعت و در شیفت هشت ساعته 41/ 6 ساعت بود که اختلاف اینها معنی دار نبود. تفاوت بین میانگین زمان واکنش در شروع شیفت 12 ساعته (80/ 451 میلی ثانیه) و نوبت هشت ساعته (12/ 416 میلی ثانیه) نیز معنی دار نبود. همچنین تفاوت بین میانگین های زمان واکنش در انتهای نوبت دوازده ساعته (22/ 382 میلی ثانیه) و نوبت هشت ساعته (98/ 390 میلی ثانیه) معنی دار نبود. تفاوت بین میانگین های پاسخ خطا در شروع نوبت دوازده ساعته (74/3) و نوبت هشت ساعته (98/ 2) معنی دار بود(p<0.05). این تفاوت در انتهای نوبت ها نیز معنی دار بود(74/ 3 در نوبت دوازده ساعته در مقابل 36/2 در نوبت هشت ساعته)(p<0.01).
زمان خواب کلی در نوبت دوازده ساعته تفاوت معنی داری با نوبت کاری هشت ساعته نداشت. در نوبت های دوازده ساعته ممکن است عملکرد ذهنی کاهش یابد (افزایش پاسخ های خطای به دست آمده از نرم افزار PVT در شروع نوبت کاری دوازده ساعته در مقایسه با نوبت هشت ساعته). تغییرات الگوهای خواب می تواند توضیحی بر این یافته باشد.