تحلیل نقش عوامل زبانی در ترجمه ناپذیری متن قرآنی

در انتقال پیام یک متن و اثرگذاری آن از طریق ترجمه عواملی متعدد نقش دارند. صرف نظر از صلاحیت هایی که مترجم باید در نظریه ترجمه و درخصوص ویژگی های زبان مبدا و مقصد داشته باشد، متن مورد ترجمه نیز از اهمیت ویژه برخوردار است. در متون ادبی که دارای جنبه های بلاغی و اثرگذاری از طریق ویژگی های فرمی خود هستند، موانعی متعدد بر سر راه مترجم ایجاد می شود که اذهان را به ترجمه ناپذیری این نوع متون سوق می دهد. این مساله در متون دینی بویژه قرآن -که صرف نظر از مفاهیم آسمانی و متعالی- متنی با اعجاز زبانی شناخته می شود، کاملا برجسته و نمایان است. تاویل پذیری قرآن کریم و همچنین فاصله زمانی مترجمان با زمان نزول قرآن و تفاوت های بافتی نیز ترجمه قرآن را امری حائز اهمیت قرار می دهد. در مقاله پیش رو، سعی کرده است با بررسی موردی چهار ترجمه مشهور معاصر از قرآن، نقش عوامل زبانشناختی همچون واژگان، مسائل صرفی و نحوی و بلاغی به روش توصیفی- تحلیلی در آیاتی از سوره یوسف، مشخص کند و ترجمه های قرآن در خصوص آن عوامل، مقایسه و ارزیابی شود تا مشخص گردد با توجه به وجود برخی اختلاف قرائت ها و آرای نحوی و نکته های بلاغی، اختلاف در ترجمه قرآن امری اجتناب ناپذیر است. دریافت همه موارد زبانی موجود در قرآن و انتقال همه آن مقوله ها به فارسی امری در نهایت دشواری است و در نتیجه می توان گفت علاوه بر جنبه ایقاعی و ایحای معنایی عناصر زبانی در قرآن، انتقال مفاهیم مورد نظر آن نیز در ترجمه ها با چالش هایی مواجه است.