کاربرد روش آماری چندمتغیره برای تفکیک و منشا عناصر سمی در رسوبات محدوده معدنی مس- طلای چهارگنبد، سیرجان

غکاربرد روش آماری چندمتغیره برای تفکیک و منشا عناصر سمی در رسوبات محدوده معدنی مس- طلای چهارگنبد، سیرجان سیدجابر یوسفی1* و علیجان آفتابی2 تاریخ دریافت: 13/ 06/ 1391 تاریخ پذیرش: 17/ 10/ 1393چکیدهبررسی های عناصر سمی در رسوبات پیرامون معدن مس- طلا چهارگنبد نشان دهنده رسوبات با منشا و عناصر آلاینده مختلف است. برای بررسی منشا عناصر سمی در رسوبات و جدایش ژئوشیمیایی آنها، 38 نمونه رسوب از نقاط مختلف شامل رسوبات رودخانه ای، آبرفت های منطقه و رسوبات سد باطله به صورت تصادفی از ژرفای 0 تا 5 سانتی متر برداشت شد. در رسوبات رودخانه ای منطقه، میانگین غلظت نقره ppm 0/09، آرسنیک ppm 17/82، بیسموت ppm 0/48، کادمیم ppm 0/22، کبالت ppm 17/58، مس ppm 91/49، آهن ppm 43161/33، منگنز ppm 83/ 1152، مولیبدن ppm 0/97، نیکل ppm 41/5، سرب ppm 10/82، گوگرد ppm 484، آنتیموان ppm 1/3، سلنیم ppm 0/13، قلع ppm 1/05، تیتانیم ppm 3067/67، تالیم ppm 0/35، وانادیم ppm 126/5و روی ppm 90/82 است. در رسوبات سد باطله میانگین غلظت نقره ppm 0/22، آرسنیک ppm 28/37، بیسموت ppm 13/14، کادمیم ppm 0/26، کبالت ppm 51/88، مس ppm 4/ 1981، آهن ppm 81677/33، منگنز ppm 2165/13، مولیبدن ppm72/86، نیکل ppm 8067، سرب ppm 191/38، گوگرد ppm 5593/17، آنتیموان ppm 47/75، سلنیم ppm 0/66، قلع ppm 77/ 1، تیتانیم ppm 2136/83، تالیم ppm 0/43، وانادیم ppm 80/57 و روی ppm 989/94 است. در این مقاله برای ارزیابی نتایج از روش های آماری چندمتغیره شامل آزمون ضریب همبستگی، آزمون مولفه های اصلی و تحلیل خوشه ایاستفاده شد. با انجام روش آماری چندمتغیره مشخص شد که در محدوده معدن مس چهارگنبد 4 نوع رسوب از دیدگاه ژئوشیمیایی قابل جدایش است. دسته اول شامل رسوبات ناشی از فعالیت های معدنی است که در مولفه اول آزمون مولفه های اصلی توسط عناصر سمی Ag، As، Cd، Co، Cu، Fe، Mo، Pb، Sb، Se، Sn، Tl و Zn مشخص می شوند. گروه دوم رسوباتی هستند که فعالیت های کانسارسازی بر سنگ منشا آنها تاثیر نگذاشته است و در مولفه دوم آزمون مولفه های اصلی توسط عناصر Al، Sc، Sr، V، Ta و Ti تعریف می شوند. گروه سوم شامل رسوبات طبیعی منطقه است که فعالیت های کانسارسازی بر سنگ مادر آنها تاثیر گذاشته است و در مولفه سوم آزمون مولفه های اصلی با عناصر Bi، Mn و S مشخص شده اند. گروه چهارم رسوبات دارای عناصر سمی Cr و Ni هستند که ناشی از هوازدگی سولفیدها و احتمالا سنگ های افیولیتی منطقه هستند.