چارچوبی برای تدوین برنامه های راهبردی مدیریت بحران در سطوح ملی و منطقه ای

پیامدهای ناگوار انسانی و خسارات سنگین اقتصادی ناشی از بحران های طبیعی و دست ساز بشر و نیاز به تخصیص حجم زیادی از منابع و فعالیت های کشور در زمان بحران، تمرکز برنامه ریزی را از مرحله مقابله به مراحل قبلی، مانند آمادگی و پیشگیری سوق داده و همین عامل باعث شده که در سال های اخیر به تدوین برنامه های راهبردی مدیریت بحران در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و محلی توجه ویژه ای شود. جدید بودن این موضوع در کنار ابعاد گسترده تخصصی مدیریت بحران، سبب شد که در این مطالعه الگوی جامع روش شناختی برای تدوین برنامه راهبردی مدیریت بحران در سطوح ملی و منطقه ای ارائه شود.
در این مطالعه مروری با مقایسه روش تدوین اسناد راهبردی در سه کشور امریکا، ژاپن و ترکیه، الگوی آژانس مدیریت بحران فدرال امریکا (FEMA) به عنوان مبنا انتخاب و با تلفیق اسناد موجود، چارچوب نهایی ارائه و سپس به عنوان یک نمونه موردی، سطح پوشش چارچوب ارائه شده با سرفصل های خدمات پژوهشی برنامه مدیریت بحران بافت فرسوده شهر تهران بررسی شده است.
چارچوب ارائه شده در چهار مرحله پیش برنامه ریزی، مرحله شناخت شامل تعیین موقعیت و ارزیابی ریسک و تحلیل سوات، مرحله تدوین راهبرد شامل تعیین اهداف، اقدامات، راهبردها و مستندسازی و مرحله اجرای برنامه ارائه و در هر مرحله، فعالیت های لازم تشریح شده است.
بررسی اسناد راهبردی سه کشور موردمطالعه نشان داد که الگوی فما علاوه بر جامع بودن، در تعریف روش و ابزار نسبت به الگوی کشورهای ژاپن و ترکیه برتری دارد. بااین وجود می توان با افزودن بخش های فنی و ارائه کار برگ های ویژه هر مرحله بر اساس شرایط خاص کشور، الگویی کامل تر ارائه نمود. بررسی شکلی انطباق چارچوب ارائه شده با درخواست ارائه پیشنهاد تدوین برنامه مدیریت بحران بافت فرسوده شهر تهران نشان می دهد که الگوی پیشنهادی ضمن پوشش شرح خدمات درخواستی، دامنه گسترده تری را دربرمی گیرد.