مطالعه ی تطبیقی قواعد بنیادین حقوق بشردوستانه در «نهج البلاغه» و «گزارش قواعد عرفی حقوق بین الملل بشردوستانه»

قواعد بشردوستانه، دستاورد بزرگ نظام حقوق بین الملل در قرون نوزدهم و بیستم محسوب می شود. حمایت از غیرنظامیان و چگونگی رفتار با افراد خارج از صحنه نبرد (مجروحان، بیماران، فراریان و اسیران)، احترام به اجساد کشته شدگان و مردگان، ممنوعیت توسل به هر شیوه ی جنگی بویژه منع به قحطی کشاندن دشمن و منع عمل متقابل از جمله اصول و قواعد بنیادین نظام حقوق بشردوستانه می باشند.
بسیاری از این قواعد و اصول بنیادین حقوق بشردوستانه که غالب آنها تنها در سده اخیر میلادی در رویه دولتها مورد پذیرش قرار گرفته اند!، در 1400 سال پیش مورد تاکید حضرت علی (ع) بوده است و به جد بر رعایت آنها تاکید نموده اند و فرماندهان و سربازان تحت امر خود را ملزم به پیروی از آنها دانسته اند و بر رعایت آن مقررات نظارت کرده اند. جالب توجه است که تا سالها در حقوق بین الملل عرفی مشخص نبود که آیا قوانین جنگ برای حمایت از غیرنظامیان، افراد مریض یا مجروح، اسرای جنگی و مانند آن در مورد جنگهای داخلی هم اجرا می شود یا خیر تا آنکه با تصویب ماده 3 کنوانسیونهای چهارگانه ژنو 1949 برخی حمایتها برای اشخاص فوق الذکر در درگیری های داخلی مورد شناسایی قرار گرفت اما امام علی (ع) رعایت مقررات حقوق بشردوستانه توسط سربازان خود در جنگهای صفین و خوارج را به دقت مورد توجه قرار دادند که در تقسیم بندی های کنونی حقوق بین الملل معاصر، به عنوان جنگهای داخلی شناخته می شوند.