امکان سنجی احداث سدزیرزمینی در دشت قلعه خواجه خوزستان با استفاده از مدل ریاضی تفاضلات محدود و سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS

استان خوزستان با داشتن آب و زمین فراوان یکی از استان های حاصل خیز از لحاظ کشاورزی است. کشاورزان به صورت انفرادی منابع آب و خاک را برای مقاصد اقتصادی کوتاه مدت سامان دهی نموده اند. اما هیچ گونه برنامه دراز مدتی برای بهره برداری از منابع آب های زیرزمینی وجود ندارد. این مقاله نتیجه مدل ریاضی است که برای دشت قلعه خواجه در استان خوزستان با استفاده از روش مدل سازی مفهومی تهیه شده است. به همین منظور برنامه مدل سازی GMS7.1 که در برگیرنده کد MODFLOW، 2000 می باشد، مورد استفاده قرار گرفت. برای مدل سازی پوشش ورودی و خروجی، پوشش تغذیه، پوشش پمپاژ، و پوشش خاک در مدل مفهومی برنامه مورد ملاحظه قرار گرفت. مدل برای دوره مهر 1389 تا شهریور 1390 در حالت ناماندگار طی 12 دوره تنش کالیبره و پس از بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی (مدل سازی معکوس)، برای دوره زمانی از مهر 1390 تا اسفند 1390 صحت سنجی شد. نتایج مدل مذکور برای شرایط موجود در منطقه مورد مطالعه، رهنمودهایی برای مدیریت منابع آب های زیرزمینی آتی فراهم نموده است. گزینه های انتخابی مدیریت منابع آب برای منطقه مورد مطالعه به کمک مدل جریان مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس برای غلبه بر کمبود آب در منطقه مورد مطالعه، امکان سنجی احداث سدزیرزمینی بررسی گردید. پس از انتخاب پارامترهای موثر بر انتخاب محل سد، این پارامترها باساخت لایه های مربوط به کمک GIS در دشت مورد بررسی قرار گرفتند و مکان های مناسب توسط روش هم پوشانی در محیط GIS مشخص گردیدند. آنگاه بر اساس شبیه سازی مدل جریان آب های زیرزمینی دشت، بهترین مکان برای سد زیرزمینی انتخاب گردید. سپس مدل برای شرایط خشکسالی و احداث سد زیرزمینی پیشنهادی اجرا شد. این تحقیق نشان می دهد که احداث سد زیرزمینی راهکاری مفید برای افزایش قابل ملاحظه ذخیره موجود آبخوان و کاهش بیلان منفی دشت قلعه خواجه در اثر خشکسالی است.