ارزیابی فنوتیپی مقاومت به زنگ ها در برخی ژنوتیپ های گندم ایران در شرایط گلخانه و مزرعه

زنگ ها همواره به عنوان بیماری های مهم گندم، دارای خسارت اقتصادی قابل توجهی در سطح جهان بوده اند و کشت ارقام مقاوم بهترین روش کنترل بیماری است. در این پژوهش پنج جدایه زنگ قهوه ای، پنج جدایه زنگ زرد و پنج جدایه زنگ سیاه از مناطق مختلف کشور جمع آوری شد. واکنش 124 ژنوتیپ گندم ایران نسبت به این پانزده جدایه در مرحله گیاهچه ای در کرج و در سال زراعی 90-1389 در مرحله گیاه کامل نسبت به زنگ قهوه ای در مزرعه اهواز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که حدود 28 درصد ژنوتیپ ها نسبت به تمام جدایه های زنگ زرد، حدود 19 درصد نسبت به تمام جدایه های زنگ قهوه ای و تنها 5 درصد به جدایه های زنگ سیاه مقاوم بودند. لاین N-87-13 به تمام جدایه های سه بیماری مقاوم بود و لاین M-87-18 به تمام ده جدایه زنگ سیاه و زنگ قهوه ای مقاوم بود. در این پژوهش نه ژنوتیپ N-87-13، M-86-5، DM-79-2، DM-84-3، آرتا، دنا، بهار، سپاهان و سیوند به تمام جدایه های زنگ زرد و زنگ قهوه ای مورد بررسی و پنج ژنوتیپ به تمام جدایه های زنگ زرد و سیاه مقاوم بودند. با توجه به مقدار AUDPC (سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری) محاسبه شده برای ارقام حامل ژن Lr34 تمام ارقامی که در آن ها وجود ژن Lr34 با نشانگر مولکولی تایید شده بود (39 ژنوتیپ) نرخ آلودگی کمتری نسبت به ارقامی که فاقد این ژن بودند داشتند. بر اساس واکنش رقم افلاک و لاین M-85-7 نسبت به جدایه های زنگ قهوه ای در مرحله گیاهچه ای و گیاه کامل به نظر می رسد این ژنوتیپ ها علاوه بر ژن Lr34 حامل ژن های مقاومت گیاه کامل دیگری نیز باشند.