اثر آبیاری با پساب شهری و نوع کود مصرفی بر صفات کمی و کیفی چغندر قند (Beta vulgaris L.)

چغندرقند یک گیاه صنعتی و دومین گیاه زراعی قندی بعد از نیشکر است. آبیاری نقش مهمی در افزایش عملکرد و کیفیت چغندرقند ایفا می کند. استفاده از پساب در بخش کشاورزی یکی از راه کار های استفاده بهینه و بازچرخش آب می باشد. پسمان های تولید شده در صنعت تولید قارچ خوراکی که شامل بستر کشت قارچ می باشد، دارای ویژگی ها و پتانسیل لازم به عنوان یک ماده آلی اصلاح کننده برای کاربرد در زمین های کشاورزی می باشد. لذا با توجه به وجود کارخانه قند چهارمحال و امکان کشت گیاه چغندر قند در شهرکرد و با توجه به مساله کمبود آب در کشور و این منطقه و افزایش تولید پسماند های آلی، هدف از این پژوهش بررسی اثر آبیاری با پساب شهری و نوع کود مصرفی بر صفات کمی و کیفی چغندر قند می باشد.
به منظور بررسی اثر آبیاری با پساب شهری و نوع کود مصرفی بر صفات کمی و کیفی چغندرقند، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد به اجرا درآمد. عامل اصلی شامل سه مرحله آبیاری با پساب شهری در مرحله 2 تا 4 برگی چغندر قند، 2- آبیاری با پساب شهری در مرحله 8 تا 12 برگی چغندر-قند و 3- آبیاری با آب معمولی (شاهد) و عامل فرعی آزمایش شامل چهار تیمار کودی: کود گوسفندی، کمپوست بستر قارچ، کود شیمیایی و بدون کود (شاهد) بود. در این پژوهش فاصله بین ردیف ها 50 سانتی متر و فاصله بوته ها روی ردیف 20 سانتی متر بود. صفات مورد بررسی شامل میزان پتاسیم و سدیم ریشه، نیتروژن مضره، شاخص قلیائیت، عیار قند، عملکرد ریشه و عملکرد قند ناخالص چغندرقند بودند. داده ها با نرم افزار آماری SAS آنالیز شدند. مقایسه میانگین عوامل آزمایشی با استفاده از آزمون حداقل اختلاف معنی دار (LSD) در سطح احتمال 1 درصد ارزیابی شدند.
نتایج نشان داد استفاده از پساب در مرحله 8 تا 12 برگی به طور معنی داری سبب افزایش میزان پتاسیم ریشه، نیتروژن مضره، عملکرد ریشه و عملکرد قند نا خالص چغندر قند در مقایسه با آب معمولی گردید. اما عیار قند، تحت تاثیر تیمار آبیاری قرار نگرفت. همچنین بیشترین شاخص قلیائیت از تیمار آبیاری با آب معمولی به دست آمد. در بین تیمار های کودی نیز بالا ترین میزان پتاسیم ریشه، عملکرد ریشه، عملکرد قند نا-خالص و نیتروژن مضره به تیمار کود گوسفندی و همچنین بیشترین عیار قند به تیمار کمپوست بستر قارچ اختصاص داشت. کمپوست بستر قارچ در مقایسه با کود گوسفندی موجب تجمع کمتر نیتروژن مضره در ریشه چغندر قند شد.
نتایج نشان داد که هر چند پساب شهری حاوی مقادیر مناسبی از عناصر غذایی است اما به منظور حصول حداکثر عملکرد ریشه، استفاده از کود های آلی و شیمیایی موثر تر است. همچنین بررسی پارامتر های کیفی ذکر شده بیانگر آن است که تامین عناصر غذایی نمی تواند نقش موثری در بهبود صفات کیفی چغندر قند داشته باشد.