اثرات افزایش توسعه شهری روی رواناب حوضه سردآبرود کلاردشت با استفاده از مدل بارش- رواناب HEC-HMS

گسترش روزافزون پهنه شهرها و ساخت وسازهای شهری، با تبدیل زمین های کشاورزی و منابع طبیعی، شدنی است. بنابراین پیامد آن گسترش پهنه های نفوذناپذیر و افزایش رواناب های سطحی خواهد بود، که در بلندمدت ممکن است سبب ایجاد سیلاب های ویرانگر شهری شود. به منظور کاهش این آسیب ها، کنترل، هدایت و سرانجام مدیریت سیلاب های شهری امری اجتناب ناپذیر می باشد. بنابراین هدف این پژوهش ارزیابی تاثیر پهنه سازهای شهری بر رواناب در حوضه آبخیز سردآبرود شهرستان کلاردشت است. در این مطالعه نخست سطح زمین های مسکونی در زیرحوضه های مورد مطالعه، با استفاده از آخرین تصاویر ماهواره ای، تهیه شد. یافته های این پژوهش نشان داد که پهنه زمین های مسکونی در زیرحوضه پایین دست (S2) نسبت به زیرحوضه بالادست (S1) افزایش قابل ملاحظه ای دارد. بدین ترتیب که اراضی مسکونی حدود 3/0 درصد سطح زیر حوضه S1 را تشکیل می دهد، در صورتی که این نوع کاربری در زیرحوضه S2 نزدیک به 8 درصد آن را شامل می شود. پس از تهیه نقشه های پوشش گیاهی و تهیه نقشه گروه هیدرولوژیکی خاک و تعیین پارامترهای موردنیاز برای مدل HEC-HMS، اقدام به واسنجی مدل با استفاده از 4 واقعه سیلاب شد که آنالیز حساسیت مدل نشان داد تلفات اولیه نسبت به تغییرات پارامتر، حساسیت بیش تری دارد و مدل با استفاده از این پارامتر واسنجی شد. نتایج RMSE، R و آزمون t- استیودنت نشان از همبستگی و تطابق بالای مدل در شبیه سازی دبی اوج دارد. در نهایت جهت تاثیر اثرات اراضی مسکونی روی رواناب حوضه، خصوصیات رگبار براساس مقادیر شدت مدت با استفاده از آنالیز فراوانی داده های بارش حداکثر مقادیر حدی نوع یک انجام شده و دسته منحنی های آن در دوره برگشت‌های 2، 5، 10، 25، 50 و 100 ساله به مدل هیدورولوژیکی معرفی شد. نتایج نشان داد که سیلاب با دوره بازگشت 25 ساله برای زیرحوضه S2 نزدیک به 4 برابر زیر حوضه S1 می باشد. پتانسیل تولید رواناب برای زیرحوضه S2 نسبت به زیرحوضه S1 به دلیل توسعه اراضی مسکونی در حوضه رودخانه سردآبرود افزایش یافت.